Medycyna estetyczna w dermatozach owłosionej skóry głowy i włosów

© Rebecca Abell - Fotolia

Włosy rosną na całym ciele człowieka z wyjątkiem stóp i wewnętrznej strony dłoni. Ogólna liczba mieszków włosowych wynosi około 5 milionów, w tym 100–150 tysięcy na skórze owłosionej głowy. Określona ich liczba powstaje między 9. a 22. tygodniem życia płodowego i pozostaje nie zmieniona do końca życia. Gęstość owłosienia na głowie u niemowląt to 500–700 /cm2, natomiast u dorosłych – 250–350 /cm2. Średnia grubość włosa ostatecznego to 0,06–0,08 mm, mieszkowego 0,04–0,06 mm. Włosy ludzkie rosną w trzech fazach przebiegających niezależnie w każdym mieszku, dzięki czemu u ludzi, w odróżnieniu od zwierząt, nie występuje okres linienia. W ciągu życia mieszek przechodzi cykl wzrostu 20–30 razy. Przeciętny czas życia włosa to 3–4 lata – to faza wzrostu (anagen), potem następuje okres przejściowy (katagen), a następnie faza spoczynkowa, wypadania (telogen). Długość trwania poszczególnych faz nie jest stała, zależy od płci i okolicy ciała. Anagen trwa 2–7 lat, katagen około 2 tygodni, a telogen 2–4 miesiące. Dziennie tracimy 60–100 włosów. Włosy kobiet żyją dłużej, natomiast szybciej rosną i są grubsze u mężczyzn i osób młodych. Uwarunkowania genetyczne mają podstawowy wpływ na grubość, liczbę i jakość włosów. Najgrubsze, mocne, kręcone są cechą rasy negroidalnej, Azjaci mają włosy sztywne, trudne do odkształcania, natomiast najcieńsze, delikatne i zróżnicowane pod względem koloru charakteryzują Europejczyków. Najwięcej włosów, chociaż cienkich, mają blondynki. Włosy brązowe są średnio grube i średnio gęste. Najgrubsze są włosy rude, ale jest ich mniej, około 90 tysięcy. Kolor nadaje im melanina tworzona przez melanocyty w cebulce włosa. Melanina występuje w dwóch kolorach: brązowoczarnym (eumelanina) i pomarańczowoczerwonym (pheomelanina). Od proporcji ich połączenia zależy kolor włosów. Pigment pełni funkcję ochronną przed szkodliwym działaniem UV oraz neutralizuje wolne rodniki, przez co włosy blond i rozjaśniane, o mniejszej zawartości melaniny, są podatniejsze na uszkodzenia.
Włos zbudowany jest – od zewnątrz do wewnątrz – z osłonki i kory stanowiącej jego ciało, składającej się z łuskowato ułożonych warstw, co zapewnia elastyczność i odporność mechaniczną.

Problemy z włosami

Zdrowy włos jest niewątpliwą ozdobą. Zmieniony, słaby, w zaniku – wymaga przede wszystkim odpowiedniej oceny i diagnozy. Znajomość wad i przyczyn wypadania włosów pozwala obrać odpowiednią metodę pielęgnacji, profilaktyki i leczenia.

Szereg przyczyn endogennych może być powodem zmian strukturalnych łodygi włosa. Częściej jednak do uszkodzeń dochodzi z powodu zewnętrznych bodźców mechanicznych i chemicznych. Do wad strukturalnych wrodzonych i nabytych należą:

• rozszczep węzłowaty włosa – zmiana spowodowana rozwłóknieniem istoty korowej; powoduje mnogie rozszerzenia poprzeczne łodygi, a jej powodem jest dziedziczenie lub urazy;
• rozszczep podłużny włosa – objawia się rozszczepieniem wolnego końca łodygi – zmianą charakterystyczną dla długich włosów drażnionych mechanicznie, np. przez ścisłe splatanie;
• włosy skręcone – objawem jest rotacja łodygi o 180o powtarzająca się co kilka milimetrów na całej jej długości; najczęściej zmiana jest dziedziczona, rzadziej powodem jest zła pielęgnacja;
• włosy obrączkowate – charakteryzuje je naprzemienne (raz jasne, raz ciemne) wybarwienie, powtarzające się w długości włosa co 1–3 cm; etiologia nie jest znana; ogólny obraz to suche, łamliwe włosy bez połysku;
• włosy wełniste – wyglądem przypominają włosy rasy czarnej, są skręcone, rozszczepione, połamane; sposób leczenia nieznany;
• włosy paciorkowate – widoczne są na nich ciemne uwypuklenia naprzemiennie z jasnymi zwężeniami o zwiększonej łamliwości; końce włosów pozostające w mieszkach włosowych podbijają naskórek, tworząc efekt gęsiej skórki; najczęściej schorzenie jest dziedziczone;
• włosy bańkowate – zmiana objawia się umiejscowioną łamliwością połączoną z utratą włosów, podczas gdy reszta łodyg pozostaje sztywna i prosta; zmiana powstaje po niewłaściwym stosowaniu lokówek, suszarek oraz preparatów rozjaśniających;
• włosy węzełkowate – pojawiają się na włosach kręconych wskutek drapania i pocierania;
• włosy wrastające – zakrzywione łodygi z powrotem wrastają w skórę;
• zespół włosów nie dających się uczesać – dotyczy najczęściej włosów jasnych i suchych, jest zmianą dziedziczoną.