Cabines 85grudzień 2016 - styczeń 2017
Eliksiry z brzęczącego ula cz. 1
powrótBiochemia
„Mała jest pszczoła wśród latających stworzeń, lecz owoc jej ma pierwszeństwo pośród słodyczy”.
Księga Mądrości Syracha
Miód zawsze był czysty i święty, ponieważ ludzie otrzymywali go w gotowej postaci. Nie trzeba było go przetwarzać ani konserwować, a nieodmiennie dostarczał energii i zniewalał smakiem. Był pokarmem wszechwładnych bogów, a jako taki – użyczał swojej boskości również człowiekowi. Żeby dzieci wyrosły na mądre i szczęśliwe, smarowano im usta miodem zaraz po narodzinach. Miodem miały być naznaczone usta Platona, a Achilles i Pitagoras w dzieciństwie karmieni byli miodem. Wergiliusz określał miód mianem daru niebios, a kapłanki strzegące wyroczni w Delfach nazywano „delfickimi pszczołami”.
Agnieszka Kąkol „O pszczołach i ludziach”
© Irina Tischenko - Fotolia
Szacuje się, że na Ziemi żyje 20–25 tysięcy gatunków pszczół. Ich rola w życiu roślin i żywieniu człowieka jest nieoceniona. Owady te od niepamiętnych czasów były obiektem kultu, a pszczelarstwo zawsze uchodziło za zawód szlachetny, cieszący się powszechnym szacunkiem.
Liczne przesłanki na ten temat znajdujemy w historiach mitycznych. Pszczoły towarzyszyły narodzinom Zeusa, strzegły boskiego noworodka, karmiły go miodem, w zamian za co podarował im złote pancerzyki. Owidiusz zapewnia, że miód zawdzięczamy Bachusowi, który wskazał pszczołom szczelinę w jednym z drzew jako miejsce zamieszkania. Z wdzięczności napełniły pień miodem, z którego Bachus mógł do woli korzystać.
W tradycji Majów panuje wierzenie, że pszczoły narodziły się z ognia wulkanów i wyleciały stamtąd, aby obudzić człowieka i przekazać mu wiedzę. Ich piekące żądła przypisywano „ognistemu” pochodzeniu. Aspekty pszczele często pojawiały się malarstwie i literaturze. Rozbudowana organizacja społeczna rodzin pszczelich stała się inspiracją do rozważań politycznych i filozoficznych, np. w dziełach Monteskiusza i Karola Marksa.
Produkty pszczele – miód, wosk, propolis, mleczko pszczele, pyłek kwiatowy, pierzga – od zarania dziejów towarzyszą człowiekowi. Zawierają składniki niezbędne do utrzymania równowagi biologicznej organizmu ludzkiego, zapewniają kondycję fizyczną i umysłową oraz odporność na czynniki chorobotwórcze. Posiadają też wielkie walory kosmetyczne, co już przed wiekami zauważyły ówczesne elegantki, a i współczesna kosmetologia chętnie sięga po wytwory pszczelego ula.
Wykorzystywanie produktów pszczelich w leczeniu ludzkich przypadłości nosi nazwę apiterapii, wyroby pszczele to apiterapeutyki. Terminologia pochodzi od łacińskiej nazwy pszczoły miodnej, Apis mellifera. Apiterapeutyki zaliczane są do nowej kategorii produktów naturalnych, tzw. adaptogenów, czyli środków wzmacniających odporność organizmu na stresy środowiskowe i przeżycia traumatyczne.
Miód (mel, honey)
Jest najbardziej rozpowszechnionym produktem pracy pszczół wytwarzanym z nektaru kwiatowego lub spadzi. Tekst medyczny sprzed ponad 2 tysięcy lat zaleca miód jako środek gojący rany, owrzodzenia i czyraki. Starożytni Grecy, Rzymianie i Egipcjanie polecali miód na wszelkie dolegliwości, wykorzystywali go do leczenia ran odniesionych w walkach. Hipokrates i Pitagoras twierdzili, że to jemu zawdzięczają swoje dobre zdrowie i długowieczność.
W czasach średniowiecza w Europie panował zwyczaj obdarowywania kobiet po porodzie naczyniem wypełnionym miodem, jako zadośćuczynienie za przebyte cierpienia. Miód był też wręczany jako prezent ślubny mający przynieść szczęście. Towarzyszył człowiekowi także po śmierci, grzebano go ze zmarłymi, aby zapewnić im pożywienie po śmierci (w piramidzie Tutenchamona znaleziono naczynie pełne miodu). W dzień pogrzebu wznoszono miodem toasty za spokój duszy zmarłego.
Miód zawiera wiele substancji czynnych niezbędnych dla organizmu człowieka, jest przy tym łatwo przyswajalny i przyjemny w użyciu. Dzisiejsza wiedza potwierdza jego właściwości terapeutyczne, odżywcze i kosmetyczne. Wyróżnia się trzy typy miodu: nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe. Miody nektarowe mają jasną barwę, a najbardziej znane z nich to: akacjowy, wrzosowy, lipowy, gryczany, malinowy, rzepakowy, koniczynowy, mniszkowy, wielokwiatowy. Miody spadziowe (z drzew iglastych lub liściastych) charakteryzują się ciemną barwą i łagodnym smakiem.
Skład chemiczny i właściwości lecznicze
W miodzie wykryto ponad 300 związków przynależnych do różnych grup chemicznych. Dojrzały miód zawiera 60–75% glukozy i fruktozy. Są to cukry biorące udział w detoksykacji organizmu, osłabiają działanie alkoholu, nikotyny i kofeiny. Występują też: sacharoza, maltoza oraz – w miodach spadziowych, głównie modrzewiowym – melecytoza. Ważnymi składnikami miodu są olejki eteryczne, bo to głównie im zawdzięcza miód właściwości antybiotyczne. Odpowiadają za to zawarte w olejkach substancje zapachowe: tymol, cyneol, alfa-bisabolol, farnezol, alfa- i beta-pineny, kwasy fenolowe. Działanie biobójcze dodatkowo wspierane jest obecnością nadtlenku wodoru, powstającego w miodzie jako wynik utleniania glukozy.
więcej w Cabines nr 58
dr Elżbieta Kowalska-Wochna
Księga Mądrości Syracha
Miód zawsze był czysty i święty, ponieważ ludzie otrzymywali go w gotowej postaci. Nie trzeba było go przetwarzać ani konserwować, a nieodmiennie dostarczał energii i zniewalał smakiem. Był pokarmem wszechwładnych bogów, a jako taki – użyczał swojej boskości również człowiekowi. Żeby dzieci wyrosły na mądre i szczęśliwe, smarowano im usta miodem zaraz po narodzinach. Miodem miały być naznaczone usta Platona, a Achilles i Pitagoras w dzieciństwie karmieni byli miodem. Wergiliusz określał miód mianem daru niebios, a kapłanki strzegące wyroczni w Delfach nazywano „delfickimi pszczołami”.
Agnieszka Kąkol „O pszczołach i ludziach”
© Irina Tischenko - FotoliaSzacuje się, że na Ziemi żyje 20–25 tysięcy gatunków pszczół. Ich rola w życiu roślin i żywieniu człowieka jest nieoceniona. Owady te od niepamiętnych czasów były obiektem kultu, a pszczelarstwo zawsze uchodziło za zawód szlachetny, cieszący się powszechnym szacunkiem.
Liczne przesłanki na ten temat znajdujemy w historiach mitycznych. Pszczoły towarzyszyły narodzinom Zeusa, strzegły boskiego noworodka, karmiły go miodem, w zamian za co podarował im złote pancerzyki. Owidiusz zapewnia, że miód zawdzięczamy Bachusowi, który wskazał pszczołom szczelinę w jednym z drzew jako miejsce zamieszkania. Z wdzięczności napełniły pień miodem, z którego Bachus mógł do woli korzystać.
W tradycji Majów panuje wierzenie, że pszczoły narodziły się z ognia wulkanów i wyleciały stamtąd, aby obudzić człowieka i przekazać mu wiedzę. Ich piekące żądła przypisywano „ognistemu” pochodzeniu. Aspekty pszczele często pojawiały się malarstwie i literaturze. Rozbudowana organizacja społeczna rodzin pszczelich stała się inspiracją do rozważań politycznych i filozoficznych, np. w dziełach Monteskiusza i Karola Marksa.
Produkty pszczele – miód, wosk, propolis, mleczko pszczele, pyłek kwiatowy, pierzga – od zarania dziejów towarzyszą człowiekowi. Zawierają składniki niezbędne do utrzymania równowagi biologicznej organizmu ludzkiego, zapewniają kondycję fizyczną i umysłową oraz odporność na czynniki chorobotwórcze. Posiadają też wielkie walory kosmetyczne, co już przed wiekami zauważyły ówczesne elegantki, a i współczesna kosmetologia chętnie sięga po wytwory pszczelego ula.
Wykorzystywanie produktów pszczelich w leczeniu ludzkich przypadłości nosi nazwę apiterapii, wyroby pszczele to apiterapeutyki. Terminologia pochodzi od łacińskiej nazwy pszczoły miodnej, Apis mellifera. Apiterapeutyki zaliczane są do nowej kategorii produktów naturalnych, tzw. adaptogenów, czyli środków wzmacniających odporność organizmu na stresy środowiskowe i przeżycia traumatyczne.
Miód (mel, honey)
Jest najbardziej rozpowszechnionym produktem pracy pszczół wytwarzanym z nektaru kwiatowego lub spadzi. Tekst medyczny sprzed ponad 2 tysięcy lat zaleca miód jako środek gojący rany, owrzodzenia i czyraki. Starożytni Grecy, Rzymianie i Egipcjanie polecali miód na wszelkie dolegliwości, wykorzystywali go do leczenia ran odniesionych w walkach. Hipokrates i Pitagoras twierdzili, że to jemu zawdzięczają swoje dobre zdrowie i długowieczność.
W czasach średniowiecza w Europie panował zwyczaj obdarowywania kobiet po porodzie naczyniem wypełnionym miodem, jako zadośćuczynienie za przebyte cierpienia. Miód był też wręczany jako prezent ślubny mający przynieść szczęście. Towarzyszył człowiekowi także po śmierci, grzebano go ze zmarłymi, aby zapewnić im pożywienie po śmierci (w piramidzie Tutenchamona znaleziono naczynie pełne miodu). W dzień pogrzebu wznoszono miodem toasty za spokój duszy zmarłego.
Miód zawiera wiele substancji czynnych niezbędnych dla organizmu człowieka, jest przy tym łatwo przyswajalny i przyjemny w użyciu. Dzisiejsza wiedza potwierdza jego właściwości terapeutyczne, odżywcze i kosmetyczne. Wyróżnia się trzy typy miodu: nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe. Miody nektarowe mają jasną barwę, a najbardziej znane z nich to: akacjowy, wrzosowy, lipowy, gryczany, malinowy, rzepakowy, koniczynowy, mniszkowy, wielokwiatowy. Miody spadziowe (z drzew iglastych lub liściastych) charakteryzują się ciemną barwą i łagodnym smakiem.
Skład chemiczny i właściwości lecznicze
W miodzie wykryto ponad 300 związków przynależnych do różnych grup chemicznych. Dojrzały miód zawiera 60–75% glukozy i fruktozy. Są to cukry biorące udział w detoksykacji organizmu, osłabiają działanie alkoholu, nikotyny i kofeiny. Występują też: sacharoza, maltoza oraz – w miodach spadziowych, głównie modrzewiowym – melecytoza. Ważnymi składnikami miodu są olejki eteryczne, bo to głównie im zawdzięcza miód właściwości antybiotyczne. Odpowiadają za to zawarte w olejkach substancje zapachowe: tymol, cyneol, alfa-bisabolol, farnezol, alfa- i beta-pineny, kwasy fenolowe. Działanie biobójcze dodatkowo wspierane jest obecnością nadtlenku wodoru, powstającego w miodzie jako wynik utleniania glukozy.
więcej w Cabines nr 58
dr Elżbieta Kowalska-Wochna
