Metody zwiększania przenikania kosmetyku przez skórę

© Coka - Fotolia

Ze względu na stopień przenikania substancji przez poszczególne warstwy skóry wyróżnia się trzy główne mechanizmy działania składników zewnętrznych. Pierwszy z nich to adsorpcja, która polega na tym, że substancja dociera jedynie do zewnętrznej warstwy naskórka i tam rozwija się jej działanie. Kolejna jest penetracja, czyli przenikanie substancji dalej w głąb żywej struktury skóry właściwej, bez zauważalnego wnikania do naczyń krwionośnych. Natomiast jeżeli nastąpi wnikanie substancji do skórnych naczyń krwionośnych, mamy do czynienia z resorpcją. Resorpcja dotyczy podawania na powierzchnię skóry takich składników jak witaminy, kwas salicylowy, olejki eteryczne czy też wyciągi roślinne [2].

Transport składników jest możliwy trzema drogami: poprzez naskórek, ujścia gruczołów potowych oraz ujścia mieszków włosowych. Istnieje także możliwość wnikania substancji przez płytkę paznokciową. Przenikanie substancji za pomocą ujść gruczołów potowych i mieszków włosowych odgrywa mniejszą rolę z powodu względnie małej powierzchni (około 0,1% całkowitej powierzchni skóry). Jednakże są one istotne przy wnikaniu jonów i dużych polarnych cząsteczek, które z trudem przenikają przez warstwę rogową skóry. Transport substancji czynnych w organizmie przebiega kilkuetapowo, a kolejne etapy obejmują uwalnianie substancji leczniczej z jej postaci farmaceutycznej, przemieszczanie substancji leczniczej z miejsca podania do krwiobiegu lub (i) chłonki, odwracalne przejście substancji leczniczej z krwi krążącej do tkanek, biochemiczne przekształcenie substancji leczniczej w substancje aktywne lub nieaktywne, wydalanie substancji leczniczej z organizmu. Przedstawiono tylko niektóre z metod wykorzystujących zjawisko przenikania substancji czynnych ze względu na ograniczoną objętość niniejszego opracowania [8, 9].

Jonoforeza, znany kosmetologom proces polegający na przenoszeniu małocząsteczkowych substancji czynnych w polu elektrycznym o małym napięciu, polega na wprowadzeniu do skóry substancji w postaci jonów. Jonoforeza nie należy do zabiegów typowo kosmetycznych, ale raczej jest ich uzupełnieniem i wzmacnia ich efekt. W jonoforezie używa się substancji ulegających dysocjacji, czyli elektrolitów. Wskazaniami do jonoforezy są przede wszystkim rozszerzone naczynia krwionośne, nadmierna potliwość, blizny, stany zapalne, obrzęki, łojotok, trądzik pospolity, trądzik różowaty oraz przebarwienia na twarzy. Stosując jonoforezę, można osiągnąć rezultaty w postaci rozjaśnienia plam i przebarwień, dotlenienia skóry, odżywienia i nawilżenia skóry oraz przyspieszenia procesu jej regeneracji. Oprócz tego jonoforeza znakomicie przygotowuje skórę do kolejnych zabiegów kosmetycznych i zwiększa przenikanie substancji aktywnych do skóry [5, 11].

Elektroporacja, czyli przenoszenie dużych cząsteczek substancji czynnych za pomocą krótkich impulsów prądu o dużym napięciu, jest nowoczesną i uniwersalną metodą umożliwiającą przenikanie makrocząsteczek z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza komórek dzięki kanałom tworzącym się pod wpływem pola elektromagnetycznego. Metoda ta polega na tworzeniu w błonach komórkowych hydrofilowych przestrzeni, które powstają poprzez oddziaływanie na błonę komórkową odpowiednim polem elektromagnetycznym. Powstałe przestrzenie stanowią dodatkową drogę wnikania np. leków do wnętrza komórek. Krótkie elektryczne impulsy o wysokim napięciu powodują dezorganizację lipidów i powstanie przestrzeni w błonie, którymi przenikają makrocząsteczki z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza komórek. Zjawisko elektroporacji zapewnia bezinwazyjny i bezbolesny transport aktywnych składników stosowanych w kosmetyce lub leków. Zastosowanie odpowiednich potencjałów elektrycznych inicjuje powstanie dodatkowych kanałów, które ułatwiają i przyśpieszają wnikanie składników odżywczych zawartych w kosmetykach do głębokich warstw skóry. Po zabiegu, czyli po zaprzestaniu działania napięcia elektrycznego, powstałe kanały zanikają, odtwarzając ciągłą i integralną strukturę błony. Elektroporacja może być stosowana w przypadku blizn i trądziku pospolitego, przy usuwaniu zmarszczek i cellulitu oraz przy braku elastyczności i odwodnieniu skóry. Zjawisko elektroporacji nie powoduje efektów niepożądanych, a rezultaty widoczne są już od pierwszego zabiegu [10, 12].

Mezoterapia jest nieinwazyjną metodą odmładzania skóry oraz redukcji cellulitu i tkanki tłuszczowej. Pozwala wprowadzić substancje aktywne znajdujące się w kosmetykach w głąb skóry. Efektywność mezoterapii osiąga się za pomocą dwóch głównych czynników: prądu impulsowego (elektroforezy) oraz aktywnych substancji odżywczych. Wskazania do zastosowania mezoterapii to utrata elastyczności skóry, profilaktyka przeciwzmarszczkowa, cellulit, rozstępy, przerosłe blizny, przebarwienia, rozszerzone naczynka krwionośne, trądzik, „worki” pod oczami. Z zalet tej metody wymienić można bezinwazyjne pokonywanie bariery skórnej. Jest to metoda bezbolesna, która nie powoduje skutków ubocznych, regeneruje skórę oraz poprawia jej strukturę, ujędrnia i poprawia jej koloryt, redukuje drobne zmarszczki i bruzdy, poprawia owal twarzy, nawilża i rewitalizuje skórę. Może być stosowana w przypadku trądziku różowatego, rozszerzonych naczynek krwionośnych, blizn i obrzęków. Zabiegi z użyciem mezoterapii regenerują, nawilżają, modelują ciało, ujędrniają, redukują rozstępy, poprawiają wzrost włosów, działają antycellulitowo, odmładzają, niwelują przebarwienia.

Piśmiennictwo

1. Andrews S., Lee J.W.,Prausnitz M., Recovery of skin barrier after stratum corneum removal by microdermabrasion, AAPS PharmSciTech. 2011 Dec;12(4):1393-400.
2. Call K., Metody zwiększania przenikania substancji leczniczych przez skórę, „Farmacja Polska” 2010, tom 66/7, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, s. 514.
3. Ciupińska M., Eris I., Frydrych A., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, PZWL, Warszawa 2010, s. 189–195.
4. Fernandes M., Pinheiro N.M., Crema V.O., Mendonça A.C., Effects of microdermabrasion on skin rejuvenation, J Cosmet Laser Ther. 2013 Oct 16.
5. Jurkowska S., Surowce kosmetyczne, Wyższa Szkoła Fizykoterapii z siedzibą we Wrocławiu, Wrocław 2004, s. 9–11.
6. Kirkland E.B., Hantash B.M., Microdermabrasion: molecular mechanisms unraveled, part 1. J Drugs Dermatol. 2012 Sep;11(9):e2-9.
7. Kirkland E.B., Hantash B.M., Microdermabrasion: molecular mechanisms unraveled, part 2. J Drugs Dermatol. 2012 Sep;11(9):e10-7.
8. Martini M., Kosmetologia i farmakologia skóry, PZWL, Warszawa 2006, str. 218–227.
9. Mierzejewski J., Elementy dermatologii kosmetycznej, Politechnika Radomska, 2007, s. 10.
10. Opalińska M., Prystupa K., Dermatologia praktyczna, PZWL, Warszawa 1997, s. 67.
11. Pytrus B., Kosmetyka ozdobna i pielęgnacja twarzy, MedPharm, Wrocław 2007, s. 66–67.
12. Skołucka N., Saczko J., Elektroporacja i jej zastosowanie, [w:] http://pml.strefa.pl.