Światło w salonie kosmetycznym

W niniejszym artykule skoncentrujemy się właśnie na jak najbardziej czytelnym zaprezentowaniu ogólnej klasyfikacji sprzętów opartych na działaniu światła, na wskazaniu różnic w ich budowie i działaniu oraz na opisie najczęstszych zastosowań.

Laser a IPL

Podstawową różnicą, którą należy omówić, jest różnica pomiędzy laserem a urządzeniem IPL (Intense Pulsed Light). Bez wchodzenia w niepotrzebne tu szczegóły budowy stwierdzić można, że laser to urządzenie generujące światło o jednej, konkretnie zdefiniowanej długości fali. Parametr ten jest definiowany przez rodzaj ośrodka, w którym generowana jest fala świetlna. Ośrodkiem tym może być gaz (na przykład argon czy dwutlenek węgla), kryształ (np. laser Nd:YAG – neodymowo-yagowy, rubinowy, aleksandrytowy), półprzewodnik (tzw. lasery diodowe). W urządzeniach IPL światło generowane jest przez lampę ksenonową, której światło przechodzi następnie przez układ filtrów. Stąd sprzęty IPL generują fale nie o jednej, konkretnej długości (jak ma to miejsce w laserach), lecz światło z określonego zakresu (na przykład o długości fali od 420 do 1000 nm). Zmieniając zewnętrzne filtry w IPL, możemy zmienić zakres długości fal światła wykorzystywanego w zabiegach.

Znaczenie długości fali świetlnej podczas zabiegu

Fala świetlna, wchodząc w interakcję z powierzchnią skóry, może ulec odbiciu, rozproszeniu lub absorpcji. Dla właściwego zrozumienia zasad działania laserów kluczowe jest zrozumienie specyfiki zjawiska absorpcji. Otóż w zależności od długości fali lasera absorpcja następuje w różnych częściach składowych naszych komórek. Światło pochłaniane jest przez różne rodzaje barwników – chromoforów. Mogą nimi być składniki naturalne (woda, melanina, hemoglobina) lub wprowadzone z zewnątrz do organizmu (np. barwniki tatuaży). W zależności od długości fali światła współczynnik absorpcji energii zmienia się. Najprostszy jest przebieg tej zależności dla melaniny: absorpcja następuje dla fal o długości od około 400 do 1000 nm i jest tym mniejsza, im większa jest długość fali. Zależności dla hemoglobiny i najważniejszego z chromoforów – wody – są znacznie bardziej złożone: występuje wiele lokalnych minimów i maksimów pochłaniania energii. Dla hemoglobiny mamy silną absorpcję w zakresie 400–500 nm oraz lokalne maksima dla 538 i 578 nm. Absorpcja energii przez wodę ma swoje maksimum dla fali o długości 3000 nm. Z kolei dla fal z zakresu poniżej 800 nm energia światła w zasadzie nie jest przez wodę pochłaniana.

W laserach mamy (jak gdyby z definicji) do czynienia z tylko jedną długością generowanej fali. Dane urządzenie może więc być wykorzystane tylko do jednej grupy zabiegów – albo tych oddziałujących na melaninę (lub inny barwnik), albo tych oddziałujących na hemoglobinę, albo tych oddziałujących na cząsteczki wody. (Nie odnosimy się tu do specyficznych urządzeń laserowych, tzw. platform, mających kilka różnych głowic, z których każda generuje fale o innej długości). Można więc powiedzieć, że lasery zawsze będą wykorzystywać swoją selektywność w zakresie długości fali światła. W przypadku IPL nie mamy możliwości uzyskania tak wysokiej selektywności – nawet filtry o wąskim „oknie” przepuszczanych długości fal nie zapewnią nam „punktowej” selektywności laserów.

Kolejną niezwykle istotną konsekwencją zastosowanej długości fali światła jest głębokość penetracji energii. Dla fal o długości 400–600 nm energia wnika bardzo płytko (poniżej 1 mm w głąb skóry). Maksymalna głębokość osiągana jest dla fal bliskich 1200 nm. Dalsze zwiększanie długości fali znów prowadzi do zmniejszenia głębokości penetracji. Absorpcja fali świetlnej powoduje lokalne podniesienie temperatury cząstki, która pochłonęła energię światła. W zależności od czasu trwania impulsu jego energii oraz tempa odbierania ciepła przez otaczającą tkankę można uzyskiwać zróżnicowane efekty działania światła. Podstawowe ryzyko przy zabiegu związane jest z niewłaściwym doborem wspomnianych wyżej parametrów i w konsekwencji – z przegrzaniem i oparzeniem tkanek. Zagadnienie doboru właściwych parametrów impulsu światła (czas trwania pojedynczego impulsu, częstotliwość impulsów, poziom generowanej energii, wielkość plamki światła itd.) przekracza zakres niniejszego artykułu. Można jedynie wspomnieć, że brak jest teorii, która pozwalałaby na jednoznaczne przewidywanie skutków podjętych działań, stąd rozwój praktyki oparty jest na żmudnych badaniach klinicznych prowadzonych przez największych producentów sprzętu. Problemy związane z ograniczonymi możliwościami doboru parametrów energetycznych światła rozwiązuje się także czasami poprzez włączenie innej technologii do procesu zabiegowego. Przykładem takiego rozwiązania jest np. technologia ELOS™ (ELectro Optical Synergy), polegająca na „dogrzewaniu” tkanki w obszarze zabiegu nie poprzez światło, lecz przez prąd RF.

Depilacja

Depilacja to jedno z podstawowych zastosowań zarówno laserów, jak i urządzeń IPL. Zabieg opiera się na absorpcji energii fali świetlnej w cząsteczkach barwnika melaniny i na tyle silnym podgrzaniu tych cząsteczek, że następuje termiczne zniszczenie włosa i mieszka włosowego. Niestety, aby mieszek włosowy został zniszczony, sam włos musi znajdować się w fazie wzrostu. Poza tym światło znacznie silniej działa na eumelaninę – odmianę melaniny dominującą we włosach ciemnych, a znacznie słabiej na feomelaninę (dominującą we włosach jasnych).

W obecnej praktyce stosowane są lasery aleksandrytowe (długość fali 755 nm), diodowe (810 nm), neodymowo- -yagowe (1064 nm) oraz urządzenia IPL z zakresem fal 590–1200 nm. Na skuteczność zabiegu ma wpływ wiele czynników, jednak podstawowym z nich jest kolor włosów i ich głębokość w skórze. Kolejnym jest różnica między kolorem włosów a skóry – najłatwiej usunąć ciemne włosy z jasnej skory. Z kolei jasnobrązowych włosów z ciemnej skóry laserowo usunąć się nie da. W przypadku prawidłowo dobranych parametrów po serii 4–7 zabiegów można usunąć do 80% włosów.