Cabines 85grudzień 2016 - styczeń 2017
Zatrzymać wodę w skórze
powrótDossier
Kaktusy i inne sukulenty potrafią zdobywać wodę z głębokich warstw podłoża, zbierać kropelki rosy lub mgły, a nawet pobierać wodę deszczową. Potrafią też zebraną wodę skrzętnie magazynować i oszczędzać. Wielbłądy mogą przetrwać do 10 miesięcy bez picia, a kiedy już nadarzy się okazja – pochłonąć nawet 100 litrów wody, którą potem bardzo oszczędnie gospodarują. Rodzaju ludzkiego i większości organizmów żywych natura nie wyposażyła w możliwość zbierania wody na zapas. Dla zachowania życia, zdrowia i urody jesteśmy zmuszeni codziennie nawadniać nasze tkanki. W przeciwnym wypadku, gdy zagrożona jest fizjologia najważniejszych organów, zwłaszcza mózgu, woda jest pobierana w pierwszej kolejności ze skóry.
Skóra sucha to skóra o niskiej zawartości wody w naskórku. Nie jest przeciwieństwem skóry tłustej – możliwe jest istnienie obu rodzajów cery u tej samej osoby. Przyczyną nadmiernej suchości może być też zaburzenie procesu rogowacenia naskórka i nieprawidłowe złuszczanie się komórek warstwy rogowej. Przy niedostatku wody tracą aktywność enzymy umożliwiające eksfoliację, zaburza się wytwarzanie lipidów warstwy ochronnej oraz składników naturalnego czynnika nawilżającego – NMF. Zaburzenia rogowacenia naskórka i silne wysuszenie skóry mogą też towarzyszyć wrodzonym chorobom skórnym, np. rybiej łusce (ichthyosis). Największe nasilenie suchości skóry zwykle występuje u osób o niskiej aktywności gruczołów łojowych, a także na kończynach górnych i dolnych, gdzie tych gruczołów jest mniej. Na twarzy bardziej suche są partie boczne.
Przyczyny suchej skóry
Odwodnienie organizmu (skóra przejściowo odwodniona)
Suchość skóry jest wynikiem niedostatecznej ilości wody w skórze właściwej i jej niskiego przenikania do naskórka. Ustępuje po nawodnieniu.
Wrodzona skłonność (skóra sucha idiopatyczna)
Jest związana z niedostatecznym wytwarzaniem składników NMF w wyniku błędu genetycznego.
Okres przekwitania (skóra sucha starcza)
Jest skutkiem niższej stymulacji hormonalnej oraz zaburzenia przemian kwasów tłuszczowych omega-6, co prowadzi do nieprawidłowej keratynizacji naskórka i niedoboru składników bariery ochronnej.
Choroby skórne
Np. atopowe zapalenie skóry (AZS) lub wyprysk kontaktowy związany ze skórą wrażliwą (skóra sucha wrażliwa). W przypadku AZS przyczyną suchości skóry jest niedobór w niej kwasu gamma-linolenowego (GLA).
Mała aktywność gruczołów łojowych (skóra sucha odtłuszczona)
Jest wynikiem mutacji genetycznej ograniczającej aktywność enzymu katalizującego powstawanie hormonu androgenowego – dihydrotestosteronu (DHT). Hormon ten silnie stymuluje pracę gruczołów łojowych. Zaburzenia wydzielania łoju towarzyszą też chorobom skóry, tj. zapaleniu łojotokowemu (dermatitis seborrhoica) lub łupieżowi skóry gładkiej (pityriasis simplex faciei). Prawidłowe rozpoznanie rodzaju cery ma tu duże znaczenie praktyczne, ponieważ pielęgnacja skóry suchej odtłuszczonej wymaga dostarczenia nie tylko wody, ale też składników tłuszczowych regenerujących barierę ochronną.
Czynniki egzogenne (skóra przejściowo odwodniona lub uszkodzona)
W grę wchodzą tu: słońce, niska wilgotność środowiska, mroźne powietrze, detergenty. Działanie tych czynników prowadzi do uszkodzenia lipidów naskórkowej bariery ochronnej, nasilenia dyfuzji wody i jej odparowywania z naskórka oraz do zaburzeń procesu rogowacenia. Skutkiem jest silny dyskomfort skóry, suchość, pękanie naskórka, tworzenie nadżerek, czasem świąd. Przykładem może być źle pielęgnowana skóra rąk gospodyń domowych określana czasem dermatozą „ze zużycia”.
Składniki nawilżające w kosmetykach
Substancje hydrofilowe (rozpuszczalne w wodzie) wiążą wodę strukturalnie przez wiązania wodorowe oraz przyciągają ją z najbliższego otoczenia. Dzięki oddziaływaniom chemicznym nie pozwalają wodzie dyfundować do obszarów słabiej uwodnionych i w ten specyficzny sposób zatrzymują wilgoć. Zależnie od swojej masy cząsteczkowej mają różną zdolność wiązania wody i głębokość penetracji do warstwy rogowej.
Substancje lipofilowe nie mieszają się z wodą. Są to składniki typowo barierowe, „odpychające wodę” i utrudniające jej migrację. Należą do nich lipidy i wiele węglowodorów.
Składniki hydro- i lipofilowe mogą działać zarówno wewnątrz warstwy rogowej, jak i na powierzchni skóry jako tzw. okluzje. Dzielą się na humektanty, czyli składniki higroskopijne intensywnie wiążące wodę, oraz emolienty – środki filmotwórcze, chroniące skórę przed nadmiernym odparowywaniem wody i przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Substancje pozostające na powierzchni skóry mogą być łatwo z niej usunięte, np. podczas mycia, dlatego warstwa okluzyjna wymaga stałego odnawiania. Znacznie trwalsze działanie mają składniki wnikające do warstwy rogowej – wiele z nich jest usuwanych dopiero w procesach odnowy naskórka. Stosowanie dużej ilości wyłącznie tłuszczowych składników okluzyjnych nie jest korzystne ze względu na możliwość powstania filmu całkowicie odcinającego skórę od otoczenia.
Dochodzi wówczas do zahamowania TEWL i dalszych niekorzystnych przemian w skórze. Dlatego w nowoczesnej kosmetologii nie zaleca się stosowania silnie okluzyjnych, „tłustych” kremów nocnych. Dodatkową rolą składników nawilżających jest zabezpieczanie kosmetyków przed wysychaniem oraz stabilizowanie emulsji.
Piśmiennictwo:
-
Arct J. i wsp., Kosmetyczne zastosowanie witaminy A i E. Pielęgnacja i suplementacja, Wyd. WSZKiPZ, Warszawa
-
Arct J. i wsp., Leksykon surowców kosmetycznych, Wydawnictwo WSZKiPZ, Warszawa 2010
-
Ciechanowicz A. i wsp., Akwaporyny – nowy element w regulacji gospodarki wodnej organizmu, Pol.Merk.Lek. XXVII, 158: 144-147
-
Dumas M. et al., Hydrating skin by stimulating biosynthesis of aquaporins, „J.Drugs Dermatol.” 6, 2007: 20-24
-
Glinka R., Góra J. (red.), Związki naturalne w kosmetyce, Wyd. Biblioteka Salonu i Elegancji – Kosmetik International, Warszawa 2000
-
Jambor J. i wsp., Znaczenie aloesu w dermatologii i kosmetyce, „Postępy Fitoterapii” 3-4, 2002: 50-52
-
Martini M.C., Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
-
Noszczyk M. (red.), Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
-
Puzanowska-Tarasiewicz H., Wilczewska A.Z., Podstawy chemii kosmetycznej, Wyd. WSKiOZ, Białystok 2006
-
Rewolucja w nawilżaniu, „Rynek Chemiczny” 10, 2005: XXV
-
Sikora M., Kwas hialuronowy – ważny czynnik nawilżający, „Kosmetyka Profesjonalna” 3(12), 2006: 64-65
-
Sikora M., Nawilżające humektanty, „Bez Recepty” www.doz.pl
-
Sikora M., Emolienty – druga młodość skóry,
-
http://bez-recepty.pgf.com.pl/index.php?co=artyk&id_artyk=1052
-
Sikora M., Emolienty. Ważne składniki preparatów emulsyjnych
-
http://wizaz.pl/images/sikora/emolienty/
-
http://www.ericson-laboratoire.pl/produkty/13/21/
-
http://www.Eucerin.pl
-
http://pl.foodlexicon.org/s0001090.php
-
http://modowo.pl/ogrody-diora
-
http://www.pinezka.pl/moda-i-uroda-arch/2247-co-w-kremach-piszczy
więcej w Cabines nr 43
dr Elżbieta Kowalska-Wochna
Skóra sucha to skóra o niskiej zawartości wody w naskórku. Nie jest przeciwieństwem skóry tłustej – możliwe jest istnienie obu rodzajów cery u tej samej osoby. Przyczyną nadmiernej suchości może być też zaburzenie procesu rogowacenia naskórka i nieprawidłowe złuszczanie się komórek warstwy rogowej. Przy niedostatku wody tracą aktywność enzymy umożliwiające eksfoliację, zaburza się wytwarzanie lipidów warstwy ochronnej oraz składników naturalnego czynnika nawilżającego – NMF. Zaburzenia rogowacenia naskórka i silne wysuszenie skóry mogą też towarzyszyć wrodzonym chorobom skórnym, np. rybiej łusce (ichthyosis). Największe nasilenie suchości skóry zwykle występuje u osób o niskiej aktywności gruczołów łojowych, a także na kończynach górnych i dolnych, gdzie tych gruczołów jest mniej. Na twarzy bardziej suche są partie boczne.
Przyczyny suchej skóry
Odwodnienie organizmu (skóra przejściowo odwodniona)
Suchość skóry jest wynikiem niedostatecznej ilości wody w skórze właściwej i jej niskiego przenikania do naskórka. Ustępuje po nawodnieniu.
Wrodzona skłonność (skóra sucha idiopatyczna)
Jest związana z niedostatecznym wytwarzaniem składników NMF w wyniku błędu genetycznego.
Okres przekwitania (skóra sucha starcza)
Jest skutkiem niższej stymulacji hormonalnej oraz zaburzenia przemian kwasów tłuszczowych omega-6, co prowadzi do nieprawidłowej keratynizacji naskórka i niedoboru składników bariery ochronnej.
Choroby skórne
Np. atopowe zapalenie skóry (AZS) lub wyprysk kontaktowy związany ze skórą wrażliwą (skóra sucha wrażliwa). W przypadku AZS przyczyną suchości skóry jest niedobór w niej kwasu gamma-linolenowego (GLA).
Mała aktywność gruczołów łojowych (skóra sucha odtłuszczona)
Jest wynikiem mutacji genetycznej ograniczającej aktywność enzymu katalizującego powstawanie hormonu androgenowego – dihydrotestosteronu (DHT). Hormon ten silnie stymuluje pracę gruczołów łojowych. Zaburzenia wydzielania łoju towarzyszą też chorobom skóry, tj. zapaleniu łojotokowemu (dermatitis seborrhoica) lub łupieżowi skóry gładkiej (pityriasis simplex faciei). Prawidłowe rozpoznanie rodzaju cery ma tu duże znaczenie praktyczne, ponieważ pielęgnacja skóry suchej odtłuszczonej wymaga dostarczenia nie tylko wody, ale też składników tłuszczowych regenerujących barierę ochronną.
Czynniki egzogenne (skóra przejściowo odwodniona lub uszkodzona)
W grę wchodzą tu: słońce, niska wilgotność środowiska, mroźne powietrze, detergenty. Działanie tych czynników prowadzi do uszkodzenia lipidów naskórkowej bariery ochronnej, nasilenia dyfuzji wody i jej odparowywania z naskórka oraz do zaburzeń procesu rogowacenia. Skutkiem jest silny dyskomfort skóry, suchość, pękanie naskórka, tworzenie nadżerek, czasem świąd. Przykładem może być źle pielęgnowana skóra rąk gospodyń domowych określana czasem dermatozą „ze zużycia”.
Składniki nawilżające w kosmetykach
Substancje hydrofilowe (rozpuszczalne w wodzie) wiążą wodę strukturalnie przez wiązania wodorowe oraz przyciągają ją z najbliższego otoczenia. Dzięki oddziaływaniom chemicznym nie pozwalają wodzie dyfundować do obszarów słabiej uwodnionych i w ten specyficzny sposób zatrzymują wilgoć. Zależnie od swojej masy cząsteczkowej mają różną zdolność wiązania wody i głębokość penetracji do warstwy rogowej.
Substancje lipofilowe nie mieszają się z wodą. Są to składniki typowo barierowe, „odpychające wodę” i utrudniające jej migrację. Należą do nich lipidy i wiele węglowodorów.
Składniki hydro- i lipofilowe mogą działać zarówno wewnątrz warstwy rogowej, jak i na powierzchni skóry jako tzw. okluzje. Dzielą się na humektanty, czyli składniki higroskopijne intensywnie wiążące wodę, oraz emolienty – środki filmotwórcze, chroniące skórę przed nadmiernym odparowywaniem wody i przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Substancje pozostające na powierzchni skóry mogą być łatwo z niej usunięte, np. podczas mycia, dlatego warstwa okluzyjna wymaga stałego odnawiania. Znacznie trwalsze działanie mają składniki wnikające do warstwy rogowej – wiele z nich jest usuwanych dopiero w procesach odnowy naskórka. Stosowanie dużej ilości wyłącznie tłuszczowych składników okluzyjnych nie jest korzystne ze względu na możliwość powstania filmu całkowicie odcinającego skórę od otoczenia.
Dochodzi wówczas do zahamowania TEWL i dalszych niekorzystnych przemian w skórze. Dlatego w nowoczesnej kosmetologii nie zaleca się stosowania silnie okluzyjnych, „tłustych” kremów nocnych. Dodatkową rolą składników nawilżających jest zabezpieczanie kosmetyków przed wysychaniem oraz stabilizowanie emulsji.
- Arct J. i wsp., Kosmetyczne zastosowanie witaminy A i E. Pielęgnacja i suplementacja, Wyd. WSZKiPZ, Warszawa
- Arct J. i wsp., Leksykon surowców kosmetycznych, Wydawnictwo WSZKiPZ, Warszawa 2010
- Ciechanowicz A. i wsp., Akwaporyny – nowy element w regulacji gospodarki wodnej organizmu, Pol.Merk.Lek. XXVII, 158: 144-147
- Dumas M. et al., Hydrating skin by stimulating biosynthesis of aquaporins, „J.Drugs Dermatol.” 6, 2007: 20-24
- Glinka R., Góra J. (red.), Związki naturalne w kosmetyce, Wyd. Biblioteka Salonu i Elegancji – Kosmetik International, Warszawa 2000
- Jambor J. i wsp., Znaczenie aloesu w dermatologii i kosmetyce, „Postępy Fitoterapii” 3-4, 2002: 50-52
- Martini M.C., Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
- Noszczyk M. (red.), Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
- Puzanowska-Tarasiewicz H., Wilczewska A.Z., Podstawy chemii kosmetycznej, Wyd. WSKiOZ, Białystok 2006
- Rewolucja w nawilżaniu, „Rynek Chemiczny” 10, 2005: XXV
- Sikora M., Kwas hialuronowy – ważny czynnik nawilżający, „Kosmetyka Profesjonalna” 3(12), 2006: 64-65
- Sikora M., Nawilżające humektanty, „Bez Recepty” www.doz.pl
- Sikora M., Emolienty – druga młodość skóry,
- http://bez-recepty.pgf.com.pl/index.php?co=artyk&id_artyk=1052
- Sikora M., Emolienty. Ważne składniki preparatów emulsyjnych
- http://wizaz.pl/images/sikora/emolienty/
- http://www.ericson-laboratoire.pl/produkty/13/21/
- http://www.Eucerin.pl
- http://pl.foodlexicon.org/s0001090.php
- http://modowo.pl/ogrody-diora
- http://www.pinezka.pl/moda-i-uroda-arch/2247-co-w-kremach-piszczy
więcej w Cabines nr 43
dr Elżbieta Kowalska-Wochna
