Niepożądany blask

Winowajca nr 1 – sebum

Typ cery – suchej, mieszanej bądź tłustej – zależy od ilości produkowanego przez nią łoju (sebum), a ta z kolei zdeterminowana jest liczbą wydzielających go gruczołów łojowych. Gruczoły łojowe znajdują się w skórze właściwej i na ogół połączone są z mieszkiem włosowym (nie dotyczy to powiek, ust, górnej wargi, otoczki sutkowej i śluzówki narządów płciowych). Im grubszy włos, tym mniejszy gruczoł jest z nim połączony.

Na twarzy wyróżniamy trzy typy gruczołów włosowo-łojowych:

• duży włos z małym gruczołem łojowym
• cienki włos (meszek) z dużym gruczołem
• niemal nieistniejący włos z nadmiernie rozrośniętym gruczołem łojowym.

Wydzielanie sebum kontrolowane jest przez hormony; u różnych osób jego nasilenie jest odmienne, a co więcej – może się zmieniać pod wpływem rozmaitych czynników, między innymi wieku. Produkcja łoju jest wysoka u noworodków, potem stopniowo słabnie (ze zwyżką w okresie dojrzewania). Sebum jest to płynna substancja tłuszczowa, składająca się w 96% z lipidów (glicerydy, wolne kwasy tłuszczowe, woski i skwalen). Nawilża włoski skóry i naskórek, współtworzy ochronny film hydrolipidowy i utrzymuje elastyczność warstwy rogowej naskórka. Posiada także właściwości antybakteryjne i antygrzybicze. Jest zatem ważnym czynnikiem ochronnym skóry. W przypadku cery tłustej z powodu pewnych biologicznych uwarunkowań wydzielanie sebum jest nasilone (łojotok), co oznacza zwiększenie udziału fazy tłuszczowej w ochronnej warstwie hydrolipidowej. Do tego dochodzi nadmierna keratynizacja wierzchniej warstwy naskórka, która upośledza proces odnowy komórkowej. Komórki obumierają i złuszczają się zbyt szybko, co sprawia, że utrudniona jest przepuszczalność naskórka i gruczoły włosowo-łojowe zostają zablokowane. Utrudnia to wypływ sebum na powierzchnię, a wskutek jego gromadzenia pod skórą powstają zaskórniki, pryszcze, mikrocysty.

Dalszy proces może przebiegać dwojako:

• forma niezapalna – pryszcz pęka, uwalniając sebum, które w kontakcie z powietrzem utlenia się i tak powstają wypryski z czarnym zakończeniem;
• forma zapalna – naturalnie obecna na skórze bakteria Propionibacterium acnes przenika do środka mikrocysty i doprowadza do hydrolizacji sebum, które przekształca się w drażniące kwasy tłuszczowe. Powstaje zaczerwieniony wyprysk z białym zakończeniem.

Winowajca nr 2 – hormony

Testosteron, główny hormon mający wpływ na wydzielanie sebum, jest męskim hormonem wydzielanym u kobiet przez jajniki, u mężczyzn przez jądra oraz nadnercza. Osoby o tłustej cerze nie produkują większej ilości androgenów niż inne, ale ich gruczoły łojowe są wrażliwsze na bodźce. Ta nadwrażliwość może być dziedziczna. Okres dojrzewania, a później każdy okres charakteryzujący się burzą hormonalną (u kobiet będzie to ciąża i menopauza) może stwarzać warunki do przetłuszczania cery.