Skóra wrażliwa pod szczególną opieką

Określenie „skóra wrażliwa” odnosi się ostatnio przede wszystkim do tzw. zespołu nietolerancji kosmetyków. Stan ten zależy od różnych zewnątrz- i wewnątrzpochodnych czynników i związany jest z nietolerancją większości preparatów kosmetycznych. Początkowe objawy zespołu to subiektywne odczucie pieczenia skóry. W skrajnych przypadkach zespół ten występuje w formie „status cosmeticus”, kiedy to pacjent nie toleruje żadnych kosmetyków i dominujące są objawy obiektywnego podrażnienia skóry. W niektórych przypadkach przeważają objawy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, fotoalergii lub pokrzywki kontaktowej. We współczesnym społeczeństwie coraz większa liczba osób określa swoją skórę jako wrażliwą i deklaruje objawy subiektywnego podrażnienia. W przypadku gdy występują objawy obiektywne, „skórę wrażliwą” można traktować jako łagodną formę zespołu nietolerancji kosmetyku. Istotnym elementem dbania o skórę wrażliwą jest poprzedzony konsultacją dermatologiczną program eliminacji stosowania kosmetyków i zapobieganie powstawaniu objawów związanych ze skórą wrażliwą. Preparaty przeznaczone do skóry wrażliwej powinny bazować na składnikach, które chronią skórę przed drażniącym wpływem czynników zewnętrznych, wpływają na odbudowę płaszcza lipidowego i poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego, a także działają kojąco, nawilżająco, regenerująco i przeciwzapalnie.

Alantoina

To pochodna mocznika, naturalnie występująca zarówno w komórkach roślinnych (m.in. żywokost lekarski, kasztanowiec zwyczajny, nostrzyk lekarski), jak i zwierzęcych. Do celów kosmetycznych może być otrzymywana syntetycznie. Produkt handlowy to biały, krystaliczny proszek, wrażliwy na działanie światła i wysokiej temperatury, słabo rozpuszczalny w wodzie i etanolu, stabilny w pH 4–8. To dobrze tolerowany przez skórę, nietoksyczny, niekomedogenny składnik, nie powoduje alergii i podrażnień, a stosowany jest w stężeniu od 0,1–2%. Dobroczynne działanie alantoiny na skórę zostało udowodnione naukowo. Łatwo przenika ona przez błony biologiczne, stymuluje podział i wzrost komórek, zmiękcza naskórek, przyspiesza gojenie i pobudza regenerację skóry. Jest to substancja o działaniu przeciwzapalnym i wygładzającym. Zmniejsza efekty drażniącego działania na skórę anionowych środków powierzchniowo czynnych, mydła, kwasów czy alkaliów. W kosmetyce wykorzystuje się łagodzące, kojące, nawilżające i kondycjonujące działanie alantoiny. Stosowana jest w produktach zmniejszających zaczerwienienie i pieczenie skóry, w przypadku drobnych skaleczeń, powierzchniowych oparzeń, blizn, a także w preparatach po opalaniu, depilacji, do pielęgnacji niemowląt oraz kosmetykach nawilżających. Szczególną rolę alantoina odgrywa w pielęgnacji cery wrażliwej i skłonnej do alergii. Jest składnikiem kosmetyków gojących, łagodzących podrażnienia i chroniących przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

Pantenol

Inaczej prowitamina B5, łatwo przenika do głębszych warstw skóry, gdzie w wyniku utleniania ulega przekształceniu w kwas pantotenowy (witaminę B5). Największą aktywność biologiczną wykazuje forma prawoskrętna (D-pantenol). Jest substancją trwalszą chemicznie niż kwas pantotenowy, stabilną w pH 4,5-7,5 i najczęściej stosowaną w stężeniu 1-5%. Pantenol jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego wzrostu i odnowy komórek. Jego niedobór objawia się nadmiernym rogowaceniem i złuszczaniem skóry. Stymuluje podziały komórek naskórka i skóry właściwej, przyspiesza gojenie ran, dezynfekuje i działa przeciwzapalnie. Wzmacnia barierę lipidową naskórka oraz zmniejsza transepidermalną utratę wody. Ponadto nadaje skórze miękkość, wygładza, a także doskonale nawilża i regeneruje skórę. Pantenol to składnik preparatów łagodzących podrażnienia, zaczerwienienia i świąd. Ze względu na swoje kojące właściwości doskonale sprawdza się w pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do alergii.

Kwas gamma-linolenowy (GLA)

Zaliczany jest do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) szeregu omega-6. Kwasy te noszą nazwę egzogennych, ponieważ nie są one syntetyzowane w organizmie ludzkim i muszą być dostarczane z pożywieniem. Kwas gamma-linolenowy powstaje w drodze metabolizmu z kwasu linolowego. W dużych ilościach występuje on w oleju z ogórecznika lekarskiego (Borago officinalis), w mniejszych – w oleju z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) i nasionach czarnej porzeczki (Ribes nigrum). Należy zwrócić uwagę, że pomimo mniejszej zawartości kwasu gamma-linolenowego w oleju wiesiołkowym w porównaniu z nasionami ogórecznika czy czarnej porzeczki z powodu swojej unikatowej struktury odznacza się on wyższą przyswajalnością. Istotne jest również to, że GLA stosowany zewnętrznie na skórę przechodzi wyłącznie do warstwy rogowej, gdzie wypełnia przestrzenie międzykomórkowe, regeneruje i wzmacnia barierę naskórkową. Natomiast podany doustnie przenika do skóry właściwej, dzięki czemu zapobiega nadmiernej utracie wody. Dlatego w celu utrzymania prawidłowej kondycji skóry i uzupełnienia ewentualnych niedoborów NNKT jedynie aplikacja zewnętrzna może okazać się niewystarczająca. Zadowalające efekty pielęgnacyjne i lecznicze może przynieść jednoczesna suplementacja doustna tych składników. Pierwszymi oznakami niedoboru kwasów omega-6 mogą być różnego rodzaju zmiany skórne, m.in. suchość, zaczerwienienie, podrażnienie i świąd. Badania udowodniły, że skóra, w której brakuje GLA, staje się bardziej wrażliwa. Korzystne działanie kwasu gamma-linolenowego na skórę jest wielokierunkowe. Jest on składnikiem fosfolipidów błon komórkowych, wpływa na strukturę cementu międzykomórkowego w naskórku, zabezpiecza przed nadmierną utratą wody, chroni skórę przed zwiększonym przenikaniem substancji drażniących z zewnątrz oraz wpływa na tworzenie właściwej bariery przeciwinfekcyjnej. Kwas gamma-linolenowy jest prekursorem prostaglandyny PGE1 – cennej substancji o działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym. Zatrzymuje on ponadto tworzenie i uwalnianie niektórych mediatorów stanów zapalnych. Aktywność GLA w skórze wspomagają witaminy, ze szczególnym wskazaniem na witaminy A i E. Dzięki licznym właściwościom korzystnie wpływającym na stan skóry kwas gamma-linolenowy znalazł zastosowanie w kosmetykach łagodzących podrażnienia i stany zapalne, nawilżających i regenerujących. Wykorzystywany jest w pielęgnacji skóry wrażliwej, alergicznej, a także w profilaktyce niektórych dermatoz, takich jak atopowe zapalenie skóry.