Flawonoidy

Co to są flawonoidy?

Flawonoidy (inaczej bioflawonoidy lub związki flawonowe) to organiczne związki chemiczne, które pełnią rolę przeciwutleniaczy oraz nadają roślinom barwy. Inną ich funkcją jest ochrona roślin przed chorobami, szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, grzybami i owadami, pasożytami i mikroorganizmami. Ich działanie w organizmie człowieka można porównać do witamin. Flawonoidy to jeden z typów substancji fitochemicznych, które znajdują się w roślinach, zazwyczaj pod ich skórą. Flawonoidami określamy grupę związków fitochemicznych, składających się z elementu o charakterze polifenolowym (w postaci flawonów, flawonoli czy flawononów) połączonym z jedną bądź dwiema cząsteczkami cukru (najczęściej z glukozą) – mówi Marta Kłopotowska z portalu biotechnologia.pl. Obecność flawonoidów w świecie roślin jest powszechna, są one rozpuszczalne w soku komórkowym kwiatów i liści (także w wodzie). Do receptur kosmetycznych wprowadzane są najczęściej w formie ekstraktów roślinnych, pozyskiwanych np. z Ginko biloba, nagietka lekarskiego, rumianku lekarskiego czy zielonej herbaty. Badania zdolności penetracji flawonoidów z roztworów wodnych w głąb skóry wykazały, że posiadają one zdolność do pokonania lipofilnej bariery naskórkowej. Należy jednak pamiętać, że zbyt duży dodatek substancji hydrofilowych do kosmetyku, który zawiera rozpuszczalne w wodzie flawonoidy, będzie powodował zwiększenie ich rozpuszczalności w preparacie, co zmniejszy stopień wchłaniania tych substancji aktywnych. Ze względu na strukturę chemiczną związków występujących w cząsteczce flawonoidów wyróżniamy ich następujące grupy: flawonole, flawony, flawonony, izoflawony, katechiny, antocyjany i chalkony.

Źródła flawonoidów

Flawonoidy w różnej ilości występują m.in. w owocach, warzywach, roślinach strączkowych, kaszy gryczanej, młodym pieprzu, zbożach, orzechach, herbacie, yerba mate i czerwonym winie. Najpopularniejszym flawonoidem jest rutyna oraz kwercetyna i jej glikozydy. Głównym źródłem flawonoidów są owoce: cytrusy, czarny bez, jeżyny, wiśnia pospolita i czarna porzeczka oraz warzywa: buraki, pomidory, papryka, a także czerwone wino i herbata – wyjaśnia Marta Kłopotowska. Wśród roślin o działaniu przeciwzapalnym zawierających flawonoidy możemy wymienić jasnotę białą, fiołek trójbarwny czy arnikę górską. Flawonoidy o działaniu moczopędnym znajdziemy m.in. w skrzypie polnym, brzozie brodawkowatej oraz nawłoci pospolitej, natomiast o działaniu wzmacniającym na naczynia krwionośne – m.in. w miłorzębie japońskim i rucie zwyczajnej. Najlepszym źródłem flawonoidów jest dieta bogata w świeże warzywa i owoce. Jeśli jednak nasze odżywianie pozostawia wiele do życzenia, możemy sięgnąć po suplementy diety bogate w naturalne przeciwutleniacze. Warto wzmacniać ich działanie minerałami takimi jak selen, cynk, żelazo, mangan czy miedź. Najskuteczniejsze w profilaktyce zdrowotnej są suplementy bogate w fitoodżywki i naturalne przeciwutleniacze, w odpowiednio dobranych proporcjach.

Flawonoidy w leczeniu chorób

Związki flawonowe są wykorzystywane w leczeniu wielu chorób, mają również wpływ na działanie lecznicze niektórych ziół ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne, przeciwutleniające, antyalergiczne, przeciwzapalne, bakteriobójcze, uszczelniające naczynia krwionośne, rozkurczowe (spazmolityczne) i moczopędne. Bioflawonoidy wzmacniają również odporność organizmu (np. czosnek), ułatwiają wchłanianie witamin oraz wspomagają leczenie takich schorzeń jak: hemoroidy, żylaki, krwawienia podskórne. Powstrzymują ponadto skłonność do krwawień, chronią przed zakrzepami przyczyniającymi się do udarów mózgu oraz hamują utlenianie witaminy C, wielokrotnie zwiększając jej skuteczność. Wiele związków flawonowych zapobiega nowotworom, m.in. obniża ryzyko raka piersi u kobiet (brokuły, pomidory), powstrzymuje rozwój raka płuc (kapusta), a także obniża ryzyko raka okrężnicy. Właściwości antyrakotwórcze mają również truskawki, winogrona, marchew czy soja. Flawonoidy mają zdolność wiązania toksycznych pierwiastków, takich jak miedź i ołów, oraz wydalania ich z organizmu. Flawonoidy obniżają ryzyko chorób serca oraz pobudzają wydzielanie estrogenów w organizmie kobiety, łagodzą skutki menopauzy, dlatego stosowane są niekiedy zamiast hormonalnej terapii zastępczej (tzw. brazylijski żeń-szeń).