SAUNA Zdrowie poprzez ciepło

Idea sauny, podobnie zresztą jak i sama nazwa, pochodzi z Finlandii. To po prostu specyficzna forma kąpieli wykorzystująca wysoką temperaturę. Tradycyjna fińska sauna to drewniana chata usytuowana najczęściej nad brzegiem jeziora. W chatce tej przy pomocy pieca generuje się wysoką temperaturę (od ok. 70 do nawet 110°C). Osoba korzystająca z sauny nagrzewa swoje ciało przez kilka minut, po czym chłodzi się na wolnym powietrzu i w zimnej wodzie. Tak - najprościej rzecz ujmując - wygląda korzystanie z tradycyjnej sauny fińskiej, zwanej sauną suchą.

Nie tylko Finlandia

Finlandia to nie jedyny kraj, w którym sauna była i jest popularna. W Rosji na przykład ludzie od wieków oddają się przyjemności pobytu w tzw. bani, zwanej również sauną mokrą lub łaźnią parową. Panuje tam niższa temperatura, dużo wyższa wilgotność, dłużej się również w niej przebywa. O łaźni parowej więcej za chwilę.Symptomatyczne jest to, że sauna jako forma zabiegu narodziła się w krajach raczej zimnych. Z jednej strony wynika to na pewno z pogoni za deficytowym ciepłem, z drugiej - z pragnienia utrzymania świetnego zdrowia w nieco niesprzyjających warunkach klimatycznych.W Finlandii liczbę saun ocenia się na około 1,5 miliona. W kraju liczącym ok. 5,2 mln mieszkańców daje to jedną saunę na 3,5 osoby! Dla porównania, w Niemczech, kraju, którego mieszkańcy uwielbiają saunę, korzysta z niej "zaledwie" 1 mln osób. Frekwencję w polskich saunach (których jest jak na lekarstwo) tymczasem skwitujmy wymownym milczeniem. Optymistyczne jest jedynie to, że w miarę wzrostu zamożności społeczeństwa i świadomości w kwestii własnego zdrowia sytuacja się zmienia. Niestety - powoli. Sauny spotyka się u nas w niektórych salonach spa, aquaparkach, hotelach i prywatnych domach.

Nagość

W saunie przebywa się nago. To logiczne, w końcu jest to najbardziej naturalna forma terapii. To właśnie nagość zapewnia bezproblemowe pocenie się i utrzymanie właściwej termiki ciała. Właściwie jedynym okryciem, jakie można stosować w saunie, jest ręcznik luźno okrywający intymne miejsca - jeżeli z sauny korzysta kilka osób wstydzących się nagości. Jednak kiedy to tylko możliwe, powinno się tam siedzieć całkowicie nago, na ręczniku pościelonym na ławeczce.Żenujący jest - często zresztą spotykany np. w aquaparkach - widok osób korzystających z sauny (suchej) w kostiumach kąpielowych z syntetycznych materiałów. To zaprzeczenie idei sauny, można powiedzieć, że wręcz jej profanacja.

Terapia

Sauna jest jedną z najprostszych i jednocześnie najskuteczniejszych form terapii zwiększających odporność i sprawność systemu immunologicznego człowieka. Ale nie tylko. To również doskonały relaks, odprężenie oraz sposób na oczyszczenie organizmu z toksyn. Wśród korzyści wynikających z korzystania z sauny wymienia się również wspomaganie procesu odchudzania oraz pomoc w leczeniu niektórych schorzeń. Sauna jest doskonałym elementem fizykoterapii, wspomaga regenerację ciała po treningu sportowym, rozgrzewa i rozluźnia mięśnie przed masażem.

Dwa bieguny

Sauna to nie tylko nagrzewanie ciała, nie mniej ważne jest właściwe jego schładzanie. Zimą można skorzystać z niskiej temperatury na zewnątrz (schłodzenie płuc), świetnie sprawdza się również zimna woda lub śnieg (chłodzenie ciała). Należy pamiętać, iż orzeźwiające chłodzenie po wyjściu z sauny jest dla organizmu równie ważne jak odprężające działanie ciepła wewnątrz kabiny. Bardzo ważnym aspektem rytuału jest dotlenienie organizmu po wyjściu z kabiny. Dlatego też wskazane jest wyjście na świeże powietrze. Jeśli w budynku nie ma takiej możliwości, powinno się tak opracować system wentylacji, aby stworzyć warunki podobne do panujących za zewnątrz budynku. Otwarcie okna niestety nie wystarczy, a otwarcie dwóch spowoduje niepożądany przeciąg.

Rytuał

Właściwe korzystanie z suchej sauny to swoisty rytuał. Obejmuje kilka następujących po sobie seansów pocenia w kabinie (8-14 minut) wraz z następującymi po nich każdorazowo fazami chłodzenia ciała (20-30 minut). Proces chłodzenia przebiega w dwóch fazach. Pierwsza to chłodzenie szybkie (można je nazwać nawet wstrząsowym), trwające od 1 do 5 minut. Druga faza jest delikatna, połączona z relaksem i odprężeniem na leżaku oraz moczeniem stóp na przemian w gorącej i chłodnej wodzie. Najczęściej miłośnicy sauny rozgrzewają swoje ciało w saunie trzykrotnie, a na cały rytuał przeznaczają od 1,5 do 2, a nawet 3 godzin.

Magia drewna

Sauna sucha musi być drewniana. Dlaczego? To proste - drewno jest fatalnym przewodnikiem ciepła. Kontakt ciała z drewnem nie powoduje poparzeń nawet gdy w pomieszczeniu panują bardzo wysokie temperatury typowe dla saun "suchych" fińskich - od 60 do 100 st. C przy bardzo niskiej wilgotności powietrza. Co ciekawe - ciało schładza drewno, umożliwiając swobodne siedzenie na ławce, mimo że wokół panuje temperatura bliska 100 st. C. W tych warunkach temperaturowych oraz jednocześnie stosunkowo niskiej wilgotności powietrza (15-30%) obficie wydzielany pot może bez przeszkód odparować, natomiast chłodzące działanie skraplającej się na zimnym w porównaniu z otoczeniem ciele osoby przebywającej w saunie pary wodnej zapobiega przegrzewaniu się skóry.

Łaźnia parowa

Bardzo ciekawa jest łaźnia parowa. Tu pomieszczenie wyłożone jest kafelkami, dla drewna jest za wilgotno. Krople wody tworzą charakterystyczną "białą mgiełkę". Wewnątrz kabiny panuje zaledwie 45 stopni - wyższa temperatura byłaby przy tej wilgotności nie do zniesienia. Korzystając z takiej sauny pocimy się wprawdzie tak samo jak w saunie suchej, z tą różnicą, że nie chłodzi nas skroplona para (jak to ma miejsce w saunie fińskiej). W takiej temperaturze wydzielony pot nie odparowuje i tym samym dodatkowe chłodzenie nie wydaje się konieczne. Jednorazowy pobyt w kabinie parowej powinien wynosić od 10 do 15 minut. Po wyjściu z niej następuje faza chłodzenia, najpierw zimnym powietrzem, następnie zimną wodą - przez kąpiel lub polewanie. Kombinację rosyjskiej łaźni parowej, zapożyczonej w dużej części od Rzymian i polegającej na przemiennym korzystaniu z pomieszczeń wypełnionych ciepłym i gorącym powietrzem, dopełnioną o basen wypełniony przyjemnie ciepłą wodą, nazywamy łaźnią rosyjsko-rzymską. Jednak ta forma ze względu na zbyt wysokie obciążenie organizmu została wyparta przez tradycyjną saunę fińską.