Trądzik część 2

© Depositphotos

Pielęgnacja skóry trądzikowej

Pielęgnacja skóry z trądzikiem odgrywa bardzo ważną rolę wspomagającą leczenie, a w lekkich postaciach choroby może być postępowaniem wystarczającym do utrzymania dobrego stanu skóry. Skóra w trądziku ma cechy skóry łojotokowej lub mieszanej. Niektóre jej okolice (czoło i centralna część twarzy – tzw. strefa T, ramiona i okolica międzyłopatkowa, a także górna przednia część klatki piersiowej) stanowią okolice łojotokowe, a policzki i boczne części twarzy mogą mieć cechy skóry suchej. Szczególnie trudna jest pielęgnacja u osób obciążonych atopią, u których trądzik współistnieje z suchością skóry skłonnej do podrażnień. W tym wypadku środki do pielęgnacji powinny zawierać kwas linolowy lub γ-linolenowy, mocznik, kwas pirolidonokarboksylowy i syntetyczne niekomedogenne podłoże. W skład takich emolientów nie mogą wchodzić komedogenne węglowodory, takie jak wazelina i parafina. Podobnie jak stosowane leczenie, pielęgnacja powinna być ukierunkowana na cztery podstawowe mechanizmy patogenetyczne choroby. Stosowane dermokosmetyki powinny zawierać odpowiednio dobrane składniki aktywne o działaniu przeciwłojotokowym, złuszczającym i pobudzającym proces odnowy komórkowej (zapobiegające tworzeniu się nowych zaskórników, a także likwidujące już istniejące), nawilżającym i łagodzącym (zapobiegające wysuszeniu i podrażnieniu skóry) oraz matującym, zapewniającym świeży wygląd i uczucie komfortu przez cały dzień [12].

Pielęgnacja powinna uwzględniać – po pierwsze – utrzymywanie czystości skóry trądzikowej. Należy zmywać skórę, usuwając nadmiar łoju, złuszczony naskórek, pot i codzienny makijaż, stosując bardzo delikatne preparaty specjalnie dostosowane do skóry trądzikowej. Są to płyny micelarne, żele i pianki lub bardzo delikatne mydła (kostki myjące) o kwaśnym pH 5,0–7,0. Niewskazane jest stosowanie szczególnie podrażniających skórę mydeł zasadowych oraz toników zawierających alkohol. Skóra trądzikowa dość łatwo ulega podrażnieniu i zbyt energiczne działanie wysuszające może spowodować nasilenie stanu zapalnego, a także wzmagać produkcję łoju i przyczyniać się do rogowacenia naskórka skutkującego zamykaniem ujść gruczołów łojowych. Jeżeli jednocześnie stosowana jest terapia retinoidami, która może być przyczyną omówionych wcześniej działań niepożądanych, konieczne jest szczególnie ostrożne postępowanie. Dotyczy to także przypadków stosowania preparatów leczniczych zawierających nadtlenek BPO, rezorcynę lub kwas salicylowy.

Kolejny element pielęgnacji to nawilżanie skóry. Skóra tłusta i trądzikowa wymaga nawilżenia. Istnieje wiele preparatów nawilżających przeznaczonych do skóry trądzikowej, często skłonnej do podrażnień. Struktura tych preparatów powinna być zbliżona do składu naturalnego lipidowego płaszcza ochronnego skóry. Należy unikać kremów tłustych (z przewagą baz olejowych). Preparaty nawilżające powinny być pozbawione emulgatorów, środków drażniących i substancji zapachowych. Istotnym elementem pielęgnacji jest działanie przeciwzaskórnikowe i przeciwłojotokowe.

Przeciwdziałanie łojotokowi jest głównym celem postępowania leczniczego i pielęgnacyjnego, ponieważ nadprodukcja łoju i zmiany w jego składzie są istotnym, chociaż nie jedynym czynnikiem w patogenezie trądziku. Każdy preparat zmniejszający wydzielanie łoju stanowi element leczniczy w trądziku. Dostępne są kremy, emulsje i roztwory zawierające w swym składzie α-hydroksykwasy (AHA) lub β-hydroksykwasy (BHA), wywierające przede wszystkim działanie keratolityczne (złuszczające), a w mniejszym stopniu także hamujące wydzielanie łoju. Dostępne środki pielęgnacyjne zawierają małe stężenia kwasów glikolowego, salicylowego, mlekowego, azelainowego, a także składowe o synergistycznym działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwłojotokowym (cytrynian trójetylu i linolan etylu) [13]. Bardzo dobry efekt przeciwłojotokowy, wygładzający, a jednocześnie rozjaśniający (szare zabarwienie spowodowane nadmiernym rogowaceniem naskórka) i nadający skórze równomierny koloryt (ogniskowe, pozapalne zmiany hiperpigmentacyjne) można uzyskać, stosując eksfoliację naskórka (peeling). Peelingi, oprócz złuszczania w celu rewitalizacji skóry, zaczęły być stosowane w leczeniu trądziku także dzięki obecności składników modyfikujących skład łoju w gruczołach łojowych i ograniczających kolonizację bakterii P. acnes (np. cytrynianu trietylu i linolanu etylu). W trądziku zalecany jest peeling z zastosowaniem kwasu salicylowego, kwasu pirogronowego, kwasu glikolowego oraz roztworu Jessnera (rezorcyna, kwas salicylowy, kwas mlekowy w etanolu). Wykonanie peelingu powinno być poprzedzone leczeniem przygotowującym skórę, a zabieg złuszczania stanowi uzupełnienie zastosowanej terapii. Ważne jest, aby środki chemiczne zastosowane w peelingu, a także technika jego wykonania były odpowiednio dobrane do postaci trądziku, tak aby zasięg i głębokość złuszczania naskórka nie spowodowały pogorszenia leczonych zmian. Preparaty matujące skórę to kolejny krok. Preparaty matujące mają właściwości zmniejszające nadmierny połysk, jaki cechuje skórę łojotokową. Środki te nie mają działania leczniczego ani pielęgnacyjnego, ale pozwalają na uzyskanie dobrego efektu kosmetycznego i mogą być stosowane jako podkład pod makijaż. W trądziku stosowanie makijażu korygującego niekorzystny wygląd zmienionej chorobowo skóry nie jest przeciwwskazane, jednak dobór kosmetyków ma duże znaczenie praktyczne. Pudry i korektory kryjące zmiany skórne powinny być tak dobrane, aby nie miały działania komedogennego i nie utrudniały stosowanego jednocześnie leczenia trądziku. Należy pamiętać, aby w czasie wykonywania makijażu zachować podstawowe zasady higieny w celu wyeliminowania ryzyka zakażenia. Zabiegi mechanicznego oczyszczania skóry w trądziku powinny zostać wyeliminowane. Nowoczesne metody leczenia różnych postaci trądziku pozwalają na usunięcie zaskórników. W przypadku cięższych postaci trądziku skupionego, przebiegającego z obecnością torbieli ropnych, wyjątkowo może być przeprowadzone oczyszczanie (drenaż) przez lekarza z zastosowaniem odpowiednich narzędzi i środków odkażających. Niedopuszczalne jest opróżnianie techniką ugniatania zaskórników, krost, grudek czy innych zmian zapalnych przez pacjenta. Wszelkie działania manualne mogą prowadzić do powstania szpecących blizn, przebarwień i trudnych do zlikwidowania zmian potrądzikowych.