Układ odpornościowy Tarcza chroniąca przed infekcjami

© Sergey Galushko - Depositphotos

Układ odpornościowy jest złożony, ponieważ jest właśnie „układem” (a nie pojedynczym elementem), który angażuje do pracy wiele organów, komórek i substancji. Skóra i błony śluzowe są pierwszymi naturalnymi barierami chroniącymi nas przed zewnętrznymi szkodliwymi czynnikami. Już sama skóra stanowi nieprzyjazny teren dla mikrobów – ma lekko kwaśny odczyn, jest raczej sucha i dodatkowo pokryta „dobrymi” bakteriami. Usta, oczy, uszy, nos, jelito, drogi moczowe i genitalia są strefami znacznie bardziej ryzykownymi, ponieważ stanowią drogi, którymi mikroby mogą się dostać do organizmu. Jednak są to również miejsca wyposażone we własne mechanizmy obronne. Na przykład biegunka, odruch kaszlu i kichanie to sposoby pozbywania się mikroorganizmów z układu trawiennego i dróg oddechowych. Kiedy jakiemuś patogenowi uda się jednak pokonać barierę skórną, układ odpornościowy zostaje wprawiony w ruch, by najpierw wywołać reakcję zapalną, której celem jest dezaktywacja intruza i pobudzenie mechanizmów regeneracyjnych w tkankach (w przypadku zranienia). Stan zapalny wysyła nam również sygnał za pośrednictwem bólu albo zaczerwienienia, że coś jest nie tak. Gorączka to inny mechanizm obronny, czasem pojawiający się w pierwszych stadiach infekcji. Zadaniem podniesienia temperatury ciała jest przyspieszenie reakcji obronnych. W wyższej temperaturze komórki pracują nieco szybciej, by zwalczać chorobę. Co więcej, niektóre mikroby źle reagują już na sam wzrost temperatury, co jeszcze ułatwia pracę układu odpornościowego.

Limfocyty, rodzaj białych ciałek krwi, odgrywają istotną rolę w zwalczaniu infekcji. Kiedy obce ciało wnika do organizmu, limfocyty B zaczynają produkować białka, antyciała, które przyczepiają się do obcych białek: jest to punkt wyjścia do zniszczenia patogenu. Limfocyty T z kolei zajmują się niszczeniem zainfekowanych przez wirusa komórek, a także komórek nowotworowych. Ważne jest więc wspieranie ich działania, by wzmocnić reakcję immunologiczną.

Dlaczego niektóre osoby lepiej sobie radzą z infekcjami niż inne?

Osoby cierpiące na przewlekłą lub poważną chorobę oraz osoby starsze na ogół mają mniej wydolny układ odpornościowy, który reaguje na infekcje wolniej i słabiej. Jednak nawet wśród osób w średnim wieku i zdrowych spotyka się różne przypadki „twardzieli”, którzy nie chorują w ogóle, a także ludzi, którzy „łapią” wszystko, co tylko się da.

przypadku tych ostatnich ustalenie głównej przyczyny słabości układu odpornościowego jest bardzo trudne, ponieważ przyczynami może być wiele czynników związanych z:

• masą mięśniową – białka mięśni to główny magazyn białek niezbędnych dla układu odpornościowego do produkcji limfocytów NK (natural killer);
• poziomem witaminy D we krwi – ta witamina jest niezbędna do produkcji bardzo silnych peptydów zwalczających mikroby;
• równowagą tarczycowego układu hormonalnego – choroby tarczycy znacznie osłabiają układ odpornościowy, kiedy nie są leczone lub kiedy terapia jest nieodpowiednia.

Również inne czynniki mogą wpłynąć na poziom reakcji immunologicznej:

• higiena życia: brak snu, brak ćwiczeń fizycznych, zła higiena ciała, palenie tytoniu, picie alkoholu;
• dieta: brak urozmaicenia, nadmiar lub niedobór jedzenia;
• przewlekły stres;
• ekspozycja na zanieczyszczenia wszelkiego rodzaju;
• stan fizjologiczny: osoby cierpiące na depresję mają znacznie osłabiony układ odpornościowy.

Osoby z grup ryzyka, a także te w ogólnie dobrym stanie zdrowia, lecz mające skłonność do częstych infekcji (np. kataru, grypy, zaburzeń trawienia, infekcji dróg moczowych, zapalenia ucha), powinny najpierw zmienić swoje nawyki życiowe, by wzmocnić siły obronne.