Skóra złożony i ważny organ

Poszczególne warstwy skóry powstają w trakcie rozwoju zarodka ludzkiego z ektodermy (naskórek i jego wytwory), podobnie jak system nerwowy, oraz z mezodermy (skóra właściwa), tak jak naczynia krwionośne i mięśnie gładkie. Widać więc wyraźnie, że skóra jest ściśle powiązana z innymi organami, że wpływa na nie, a one na nią. Jeśli chodzi o tkankę podskórną (hipoderma), jako tkankę pośrednią, jej znaczenie dla wyglądu powierzchni naskórka jest nieocenione.

Skóra spełnia cały szereg ważnych dla organizmu funkcji; osłania narządy wewnętrzne przed wpływem środowiska zewnętrznego; chroni przed wpływem czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych i bakteryjnych. Skóra bierze również udział w regulacji cieplnej organizmu, w czynnościach wydalniczych i gospodarce wodno- -oddechowej oraz w czynnościach resorpcyjnych (wchłanianie poprzez skórę). Jest również narządem czucia, uczestniczy w metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów i witamin (zarówno rozpuszczalnych w tłuszczach, jak i w wodzie) oraz w procesach odpornościowych ustroju.

Skóra składa się z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Zawiera również przydatki (gruczoły łojowe, potowe, mieszki włosowe), naczynia krwionośne i chłonne oraz zakończenia nerwowe. Powierzchnia skóry pokryta jest płaszczem lipidowym, czyli zawiesiną olejowo-wodną i złuszczoną keratyną.

Budowa skóry

I. Naskórek (epidermis)

Zbudowany jest keratynocytów i składa się z:

• warstwy podstawnej (stratum basale); najniżej położonej warstwy komórek, na poziomie której stwierdzić można obecność prekursorów keratyny (tonofibryle i cytokeratyny) będącej ostatecznym produktem metabolizmu naskórka
• warstwy kolczystej (stratum spinosum); składajacej się z kilku rzędów wielobocznych komórek ulegających spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry. Powyżej warstwy kolczystej rozpoczyna się proces terminalnej keratynizacji, dlatego dla odróżnienia warstwy: podstawowa i kolczysta określane są wspólną nazwą warstwy Malpighiego (stratum Malphigi)
• warstwy ziarnistej (stratum granulosum); zbudowana jest z szeregu wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jądrach, wypełnionych silnie zasadochłonnymi ziarnami keratohialiny (stanowią ważny produkt pośredni w procesie wytwarzania białka keratynowego)
• strefy (zony) pośredniej (stratum intermediale); wąskiego pasma leżącego ponad warstwą ziarnistą
• warstwy rogowej (stratum corneum); składa się z płaskich komórek pozbawionych jąder, przylegających do siebie w wolnych warstwach i luźno ułożonych na powierzchni. Warstwa rogowa zawiera białka keratynowe, które wiążąc wodę, nadają skórze elastyczność.

II. Błona podstawna

Łączy ona naskórek ze skórą właściwą. Błona podstawna złożona jest z białek i proteoglikanów, wytwarzanych przez komórki naskórka, oraz komórki tkanki łącznej skóry właściwej. Wszystkie składniki błony podstawowej biorą udział w przyczepianiu się naskórka do skóry właściwej.

III. Skóra właściwa (corium, dermis)

Zbudowana jest z włókien tkanki łącznej, zawiera komórki łącznotkankowe, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry. Skóra właściwa zbudowana jest z dwóch warstw:

• brodawkowej
• siateczkowatej

Warstwa brodawkowata kończy się na granicy przejścia powierzchownego i głębokiego splotu naczyniowego, poniżej znajduje się warstwa siateczkowata.

W skład elementów podstawowych, z których skóra jest zbudowana i które nadają jej określone właściwości morfologiczne i czynnościowe, wchodzą elementy łącznotkankowe:

1. włókna klejorodne (kolagen)
2. włókna siateczkowe (retikulinowe)
3. włókna sprężyste (elastyna)
4. komórki (głównie fibroblasty)
5. istota podstawowa (międzykomórkowa) – bezpostaciowa ciecz składająca się z kwasu chondroitynosiarkowego, hialuronowego białek i wielocukrów. Większość tych składników produkowana jest przez fibroblasty (komórki najliczniej występujące w skórze).