Wypełniacze HA

© Mikhail Malyugin - Fotolia

W 1934 roku na Uniwersytecie Columbia Karl Meyer i John Palmer, naukowcy amerykańscy, odkryli kwas hialuronowy (ang. hyaluronic acid – HA), należący do glikozaminoglikanów (GAG), będących polisacharydami (wielocukrami).

Wiele zalet wypełniaczy opartych na kwasie hialuronowym wynika z tego, że jest substancją naturalnie występującą w organizmie człowieka. Postać soli sodowej (hialuronian sodu) występuje w skórze, ciele szklistym oka, mazi stawowej, a w mniejszych stężeniach w tkance łącznej, ścianach naczyń krwionośnych oraz w płynach ustrojowych. Kwas hialuronowy przede wszystkim odpowiada za wiązanie wody, ma silne właściwości higroskopijne, jedna jego cząsteczka może wiązać do kilkuset cząsteczek wody. Codziennie 1/3 jego ilości naturalnie obecnej w organizmie ulega rozpadowi i jest zastępowana nowo powstałymi cząsteczkami. Im organizm jest starszy, tym ta odnawialność jest mniejsza, co wpływa degenerująco na tkanki zawierające go. W skórze deficyt kwasu hialuronowego obniża kondycję fibroblastów w procesie tworzenia białek, co pogłębia starzenie. Dochodzi do rozpadu włókien kolagenowych, przesuszenia skóry i tworzenia się zmarszczek.

Początkowo kwas hialuronowy do zastosowań okulistycznych izolowano z pępowiny płodu ludzkiego. Pobierany był także z tkanek zwierzęcych, np.: bydlęcych gałek ocznych, skóry rekina, a najczęściej z kogucich grzebieni. Materiały te jednak, mimo iż oczyszczane były w bardzo skomplikowanych procesach, nie gwarantowały jakości eliminującej reakcje alergiczne. Obecnie do produkcji hialuronianu wykorzystywane są bakterie streptococcus egui. HA jest najczęściej stosowaną substancją wypełniającą w medycynie estetycznej, jego bezpieczeństwo gwarantuje całkowita biodegradowalność. W celu minimalizowania niedoborów kwasu hialuronowego, a tym samym zapobiegania i spowalniania procesów starzenia, używana jest postać niemodyfikowana – niestety szybko degradowana w skórze przez hialuronidazy i wolne rodniki. Chemicznie usieciowana cząsteczka HA jest stabilniejsza i ulega dużo wolniejszemu wchłanianiu, bo przez okres 6–18 miesięcy. Stabilizacja kwasu hialuronowego polega na sieciowaniu jego łańcuchów, najczęściej estrem diglicydowym 1,4-butanodiolu (BDDE) lub diwinylo sulfonem (DVS). Proces ten prowadzi do powstania wiskoelastycznego polimeru, o większej lepkości i sztywności HA, mniejszej rozpuszczalności w wodzie i nawet stukrotnie zwiększonej odporności na degradację enzymatyczną. Dzięki takiej obróbce okres półtrwania po podaniu podskórnym HA znacznie się wydłuża, antygenowość pozostaje nie zmieniona, a biokompatybilność jest zachowana. Do niedawna dostępne były produkty o jedno- i dwufazowym sieciowaniu, nowością są preparaty wytwarzane najnowocześniejszą technologią The DSP-technology (Decoria Spherification-technology). Wcześniej stosowane preparaty o dwufazowym sieciowaniu (np. Restylane) są twardsze, trudniejsze do wstrzyknięcia i mają większe fizyczne oddziaływanie na tkanki w miejscu podania, częściej powodują reakcje okołozabiegowe (siniaki, obrzęki) w porównaniu z jednofazowo sieciowanymi (Regenyal Idea). Dystrybutorzy nowej generacji wypełniaczy o matrycy DSP (Decoria) podają, że proces chemiczny, w którym on powstaje, jest połączeniem technologii produkcji jedno- i dwufazowego sieciowania. Mówiąc o zaletach tego typu wypełniaczy, przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zachowują one wszystkie zalety wypełniaczy poprzednich generacji, jednocześnie eliminując wszystkie ich wady. Zaletami są:

• sferyczny kształt cząsteczki HA – o bardzo gładkiej, obłej powierzchni (wcześniejsze produkty mają nieregularne, rombowe kształty cząsteczkowe);
• niższy stopień modyfikacji;
• bardzo niskie stężenie BDDE;
• duża spójność konsystencji (kohezyjność),
• dająca idealne lokowanie w tkance;
• minimalizacja reakcji typu: zaczerwienienia, obrzęki, zasinienia;
• duża wiskoelastyczność (lepkość),
• dająca optymalny efekt wypełnienia;
• lekka konsystencja, ułatwiająca podanie nawet cienkimi igłami;
• niewyczuwalność i nieprzemieszczalność w tkankach, dająca naturalny wygląd skóry po zabiegu.

Degradacja w skórze cząsteczek stabilizowanego kwasu hialuronowego jest dwuetapowa. W pierwszym etapie w wyniku hydrolizy dochodzi do rozerwania wiązań krzyżowych i uwalniania naturalnego HA, w drugim zostaje on pocięty przez hialuronidazę na mniejsze fragmenty. Dalsze etapy rozpadu odpowiadają degradacji endogennego kwasu hialuronowego.

O różnicach między preparatami z kwasem hialuronowym decydują:

• sposób pozyskiwania,
• pochodzenie,
• stopień usieciowania,
• rodzaj czynnika sieciującego,
• rozmiar cząsteczek,
• twardość,
• stężenie,
• czas wchłaniania.

Właściwości fizykochemiczne, które wpływają na wydajność kliniczną produktu (usieciowanego HA), przedstawiono w tabelce (obok).

Wskazania do podania wypełniacza to niwelowanie zmarszczek, bruzd, powiększenie ust, konturowanie policzków, żuchwy, skroni, wolumetria konturu twarzy i utraconej objętości tkanek, korekta pourazowych ubytków tkanek miękkich i blizn.