Obowiązki dystrybutorów produktów kosmetycznych

© tanatat - Fotolia

Dystrybutor

Zacznijmy od definicji. Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. e rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z 30 listopada 2009 r. dotyczącego produktów kosmetycznych (Dz.U.UE.L. z 2009 r., nr 342, s. 59, ze zm.; dalej: Rozporządzenie nr 1223/2009) pod pojęciem dystrybutora należy rozumieć „każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która udostępnia produkt kosmetyczny na rynku Wspólnoty”. Ponieważ, jak widać, z definicji dystrybutora wyłączono producentów i importerów, wyjaśnijmy jeszcze, jak należy rozumieć te terminy. Producentem jest „każda osoba fizyczna lub prawna, która wytwarza produkt kosmetyczny lub zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i wprowadza ten produkt do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym” (art. 2 ust. 1 lit. d Rozporządzenia nr 1223/2009). Importerem jest zaś „każda osoba fizyczna lub prawna, która ma siedzibę na terenie Wspólnoty i wprowadza do obrotu we Wspólnocie produkt kosmetyczny z kraju trzeciego” (art. 2 ust. 1 lit. i Rozporządzenia nr 1223/2009). Wreszcie zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. f Rozporządzenia nr 1223/2009 użytkownikiem końcowym jest konsument albo osoba wykorzystująca dany produkt kosmetyczny w ramach działalności zawodowej. Ciekawe, że rozróżnienie dystrybutor – importer – producent jest w polskim prawie pewną nowością. Ustawa z 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz.U. 2013, poz. 475, ze zm.; dalej: Ustawa o kosmetykach) nie wyróżnia pojęcia dystrybutor, a pod pojęciem producent nakazuje rozumieć także importera (art. 3 pkt 1 Ustawy o kosmetykach).

Definicja dystrybutora nie jest więc skomplikowana. Każdy, kto udostępnia na rynku Wspólnoty produkt kosmetyczny, musi być uznany za dystrybutora. Podkreślić należy przede wszystkim, że Rozporządzenie nr 1223/2009 w żaden sposób nie wyróżnia pojęcia sprzedawcy kosmetyków, a dystrybutorami są także detaliści sprzedający produkty bezpośrednio konsumentowi (motyw 14 Rozporządzenia nr 1223/2009). Można więc powtórzyć stanowisko Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które aczkolwiek padło na gruncie ustawy z 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. z 2015 r., poz. 322, ze zm.), zdaje się w pełni pasować do produktów kosmetycznych: „dystrybutor to każdy, kto pośredniczy w drodze produktu od wytwórcy do konsumenta. Cechą różniąca go od producenta jest to, że jego działalność nie wpływa na właściwości towaru związane z bezpieczeństwem. Ustawa ma zastosowanie do przedsiębiorców wprowadzających produkty na rynek zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie. Dystrybutorem jest więc zarówno sprzedawca lub hurtownik, jak i – na przykład – wydawca dołączający upominek do czasopisma”¹.

Obowiązki dystrybutora – sprawdzenie oznakowania

Podstawowe obowiązki dystrybutora produktów kosmetycznych określa art. 6 Rozporządzenia nr 1223/2009. Każdy dystrybutor produktu kosmetycznego jest przede wszystkim zobowiązany podczas udostępniania produktu kosmetycznego na rynku do działania z należytą starannością (due care) w odniesieniu do obowiązujących wymogów.

Zanim dystrybutor udostępni kosmetyk na rynku, musi dokonać sprawdzenia określonych w Rozporządzeniu nr 1223/2009 kwestii. Musi on sprawdzić, czy na oznaczeniu produktu kosmetycznego podane są konkretne, określone prawem informacje.

(1) Przede wszystkim – czy oznakowanie kosmetyku zawiera imię i nazwisko lub zarejestrowaną firmę oraz adres osoby odpowiedzialnej – informacja ta może być skrócona, ale tylko wówczas, gdy skrót umożliwia identyfikację tej osoby i jej adresu. Jeśli w oznakowaniu podano kilka adresów, wówczas wyróżniony powinien być ten adres, pod którym osoba odpowiedzialna udostępnia dokumentację produktu. Dystrybutor powinien zwrócić uwagę na to, czy produkt kosmetyczny jest importowany. Jeżeli tak, wówczas częścią oznakowania powinna być także informacja zawierająca nazwę kraju pochodzenia produktu.

(2) Do obowiązków dystrybutora należy również weryfikacja tego, czy w oznakowaniu podano numer partii produktu lub oznaczenie pozwalające na identyfikację produktu kosmetycznego. Niemniej trzeba wziąć pod uwagę to, że prawo dopuszcza zamieszczenie tych informacji wyłącznie na zewnętrznym opakowaniu produktu kosmetycznego, jeśli ich umieszczenie na oznaczeniu samego produktu jest niemożliwe ze względów praktycznych, uwarunkowanych małymi rozmiarami produktu kosmetycznego.

(3) Wreszcie obowiązkiem dystrybutora produktu kosmetycznego jest sprawdzenie, czy znajduje się na nim wykaz składników – przy czym również ta informacja może być podana tylko na opakowaniu zewnętrznym. Jeśli mowa o wykazie składników, sposób jego sporządzenia jest szczegółowo określony w Rozporządzeniu nr 1223/2009. Składniki w wykazie wymienia się w porządku malejącym, według masy w momencie ich dodawania do produktu kosmetycznego. Niemniej obowiązek zachowania kolejności w wymienieniu składników istnieje wyłącznie w przypadku składników o stężeniu wyższym niż 1%. Składniki o stężeniu mniejszym można wymienić w dowolnej kolejności, ale wówczas muszą być wymienione po składnikach o stężeniu wyższym niż 1%. W dowolnej kolejności mogą być wymienione także barwniki inne niż barwniki przeznaczone do barwienia włosów, niemniej barwniki muszą być wówczas wymienione po innych składnikach produktu kosmetycznego. Dodatkowo, jak wynika wprost z regulującego omawiane kwestie art. 19 ust. 1 lit. g Rozporządzenia nr 1223/2009 „z wyłączeniem barwników przeznaczonych do barwienia włosów, w przypadku produktów przeznaczonych do zdobienia ciała wprowadzanych do obrotu w różnych odcieniach można wymienić wszystkie barwniki zastosowane w gamie odcieni, pod warunkiem, że użyto określenia »może zawierać « lub symbolu +/–. W stosownych przypadkach stosuje się nazewnictwo CI (Colour Index)”.

Jeśli składnikiem produktu kosmetycznego jest składnik zastosowany w postaci nanomateriałów, należy je wyraźnie wskazać w wykazie składników – podając wyraz nano w nawiasie po nazwie składnika. W tym kontekście ważne jest to, że w Rozporządzeniu nr 1223/2009 zdefiniowano nanomateriał. Jest to „nierozpuszczalny lub biotrwały i celowo wytworzony materiał posiadający co najmniej jeden wymiar zewnętrzny lub strukturę wewnętrzną w skali od 1 do 100 nm”. W literaturze przedmiotu wskazuje się na znaczną wagę zarówno regulacji dotyczących nanomateriałów, jak i ich definicji, uzasadniając to ogromnym potencjałem użycia nanomateriałów we współczesnej kosmetologii i ich wpływem na polepszenie właściwości produktu 2. Jako przykład nanomateriałów wzbudzających największe zainteresowanie w kosmetyce podaje się: „nanoditlenek tytanu, nanotlenek cynku oraz nanosrebro” ³.

1. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Obowiązki przedsiębiorców, https://uokik.gov.pl/ obowiazki_przedsiebiorcow.php [ostatni dostęp: 25.08.2015 r., godz. 14:01]
2. K. Jeżewska, Nanomateriały w produktach kosmetycznych, chemiaibiznes.com.pl: http://www.chemiaibiznes.com.pl/ artykuly/pokaz/174-Nanomaterialy_w_produktach_kosmetycznych.html [ostatnie wejście:26.08.2015 r., godz. 18:09]
3. Ibidem
4. http://ec.europa.eu/consumers/cosmetics/cosing/
5. A. Budzowski, Zarządzanie bezpieczeństwem produktów kosmetycznych w świetle nowych przepisów unijnych, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka”, nr 4 (IX) 2012, s. 30
6. Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego, Oznakowanie trwałości kosmetyków zgodnie z przepisami rozporządzenia 1223/2009/ WE Przewodnik techniczny Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego, s. 1
7. Ibidem
8. M. Tracz, Nowe przepisy prawne wpłyną na relacje producentów i dystrybutorów kosmetyków, „Świat Przemysłu Kosmetycznego” 1/2013, s. 10  
9. Ibidem
10. T. Kaczyński, M. Żelewski, Dystrybucja kosmetyków w aspekcie Rozporządzenia ws. kosmetyków i regulacji antymonopolowych, „Chemia i Biznes. Rynek Kosmetyczny i Chemii Gospodarczej” 1/2014, s. 58