Niezwykła moc grzybów Grzyby azjatyckie cz. 3

© jianghongyan - Depositphotos

Najstarsze spisane informacje o leczniczych właściwościach grzybów pochodzą sprzed pięciu tysięcy lat z Indii. Grzyby znali też starożytni Egipcjanie, nadawali im sakralne znaczenie, wierząc, że przedłużają życie, dlatego zarezerwowane były tylko dla faraonów i kapłanów. Legendarny cesarz chiński Shen-Nung („Boski Rolnik”), uważany za twórcę tradycyjnej medycyny chińskiej (TMC), w 2838 roku p.n.e. napisał dzieło będące swoistą encyklopedią medycyny naturalnej. Opisał w nim 365 leków, z czego szczególną uwagę poświęcił grzybom reishi i shiitake. Również Japończycy dawno temu odkryli, że żyjące u nich małpy nigdy nie chorują na raka, nadciśnienie ani cukrzycę, ponieważ zbierają i jedzą grzyby shiitake.

W krajach azjatyckich grzyby lecznicze darzone są szczególnym uznaniem, zarówno w przepisach kulinarnych, jak i w zwalczaniu chorób. Zaczynają też przełamywać nieufność medycyny Zachodu, a to dzięki coraz szerzej zakrojonym badaniom naukowym, których wyniki zgodnie potwierdzają rozległą wiedzę praktyczną dawnych naturoterapeutów.

Lakownica lśniąca (Ganoderma lucidum), jap. Reishi, chin. Ling Zhi

Jest grzybem nadrzewnym, niejadalnym, rośnie na pniach drzew liściastych, głównie w Chinach i Japonii. Występuje też w Polsce, ale jest niezwykle rzadkim rarytasem. Zagrożona wyginięciem, podlega ochronie prawnej.

Od tysięcy lat grzyb reishi stanowi jeden z najważniejszych surowców w aptece TMC, wysoce ceniony ze względu na wielorakie właściwości lecznicze. Zaliczany jest do „boskich ziół” i „leków wybitnych”. Traktowany był także jako talizman chroniący osobę lub domostwo od złych duchów. To wszystko sprawiło, że stanowiska naturalne grzyba zostały wyeksploatowane; reishi stał się tak trudno osiągalny, że otrzymał przydomek „grzyba widma”. Kto znalazł reishi, był zobowiązany, pod karą śmierci, do oddania go cesarzowi.

Dopiero w połowie XX wieku opracowano metodę hodowli, dzięki czemu reishi stał się bardziej dostępny. Możliwe było też rozpoczęcie szeroko zakrojonych badań naukowych i klinicznych nad jego właściwościami leczniczymi.

Reishi zalicza się do grupy specyfików zwanych w medycynie Wschodu Fu Zhen, czyli odpowiedników naszych leków immunoterapeutycznych. Przez starożytnych chińskich mnichów był stosowany w lecznictwie geriatrycznym jako podstawowa kuracja przeciwstarzeniowa, stąd jego nazwa „grzyb długowieczności i nieśmiertelności”. Uważano, że bliskim spełnieniu tych marzeń jest reishi rosnący na drzewie morwowym. Mówi o tym stara sentencja chińska: Jeżeli znajdzie się na drzewie morwy tysiącletni grzyb reishi, wówczas będzie można przywrócić do życia nawet umierającego.

Dla organizmu ludzkiego reishi ma ogromne znaczenie. Pod tym względem jest klasyfikowany na czołowych lokatach. W jego owocnikach występują związki triterpenowe, szczególnie kwasy ganoderowe o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym, regulujące ciśnienie tętnicze i pracę wątroby. Drugą grupę substancji aktywnych stanowią polisacharydy, głównie glukany i arabinoksyloglukany, o silnych właściwościach immunomodulacyjnych i przeciwnowotworowych.

W badaniach farmakologicznych i klinicznych określono grzyby reishi jako ogólne tonicum (środek wzmacniający) i surowiec adaptogenny podnoszący sprawność fizyczną i psychiczną (zwłaszcza u ludzi starszych), zwiększający odporność na stres oraz na choroby infekcyjne i nowotworowe.

W medycynie Zachodu reishi zaczął być traktowany jako środek pomocniczy przy chemioterapii i radioterapii u pacjentów z wrodzoną obniżoną odpornością, przez co bardziej narażonych na nawroty choroby nowotworowej. Nie stwierdzono działań ubocznych stosowania grzyba, ale ostrzega się, że nie powinien być wykorzystywany w przypadku chorób autoimmunologicznych, właśnie ze względu na silną stymulację układu odpornościowego.

Ważnym składnikiem ganodermy jest aktywna dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) – silny, naturalny przeciwutleniacz zapobiegający kumulowaniu się wolnych rodników i opóźniający starzenie komórek. Ta aktywność reishi jest bardzo przydatna w kosmetyce przeciwstarzeniowej. Grzyb ma też zdolność regulowania zawartości wody w skórze, dzięki czemu utrzymuje jej dobre nawilżenie i gładkość. Może być dodawany również do past do zębów.

Reishi występuje w kilku odmianach: biała, żółta, purpurowa, czarna i czerwona. W kosmetyce najpopularniejsze są dwie ostatnie. Ekstrakt z czerwonych reishi działa silnie nawilżająco na skórę, stymuluje w niej podziały komórkowe, działa antyoksydacyjnie i fotoochronnie. Natomiast ekstrakt z czarnych reishi zapobiega kumulowaniu się produktów przemiany materii w organizmie, spowalnia procesy starzenia się komórek przez ograniczenie skracania telomerów, aktywuje też funkcje ochronne skóry.

PIŚMIENNICTWO

• Bednarczyk-Cwynar B. i wsp., Zaprutko L. (red.) Skarby natury w kosmetyce. Tom I. MedPharm Polska, Wrocław 2014
• Grys A. i wsp. Ganoderma lucidum – grzyb o cennych właściwościach farmakologicznych. Postępy Fitoterapii 1, 2011: 28-33
• Kodama N. et al. Can Maitake MD-Fraction Aid Cancer Patients? Alternative Medicine Review, 7(3), 2002: 236-239
• Kwieciński A. (red.) Reishi – nadzieja współczesnej medycyny. Wydawnictwo Kwieciński, Bielsko-Biała 2004
• Lamer-Zarawska E. Azjatyckie psychostymulatory i tonica. Część 2. Panacea 3 (24), 2008: 12-14
• Mayell M. Maitake Extracts and Their Therapeutic Potential – A Review. Alternative Medicine Review, 6(1), 2001: 48-58
• Miller R.A. The Cordyceps sinensis Medical Mushroom. Nexus 16(3), 2009: 14-19
• Molski M. Nowoczesne składniki kosmetyków. Kosmoprof Sp. z o.o., Poznań 2013
• Nanba H., Kubo K. Effect of Maitake D-Fraction on Cancer Prevention. Annals of the New York Academy of Sciences, 833, 1997:204-207
• Rajewska J., Bałasińska M. Biologically active compounds of edible mushrooms and their beneficial impact on health. Postepy Hig. Med. Dosw. (online) 58, 2004: 352-357.
• Siwulski M. i wsp. Wartość odżywcza i prozdrowotna grzybów. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 1(92), 2014: 16-28
• Stelmach W. Grzybów jak na lekarstwo. http://www.swiat-zdrowia.pl/artykul/grzybow-jak-na-lekarstwo
• Suzuki I. et al. Antitumor effect of polysaccharide grifolan NMF-5N on syngeneic tumor in mice. J. Pharmacobiodyn. 10(2), 1987: 72-77
• Turło J. Biotechnologia grzybów. Zastosowanie w farmacji i suplementacji. Biul. Wydz. Farm. WUM 3, 2013: 18-26
• Galeria foto – Żagwica listkowata – Maitake (Grifola frondosa) http://idziemy.nagrzyby.pl/index.php?artname=stories&artmid=content&id=2386
• http://www.ganoterapia.pl/pl/towarzystwo--wiedzy-o-grzybach– leczniczych/art/0/25/towarzystwo-wiedzy-o-grzybach-leczniczych.html
• http://www.grzybyhobby.pl/index.php/grzyby-uprawne/agwica
• http://kopalniawiedzy.pl/wirus-brodawczakaludzkiego-HPV-zakazenie-rak-szyjki-macicytwardnik-japonski-shiitake-grzybnia-AHCCJudith-A-Smith,21304 [30.10.2014]
• http://kopalniawiedzy.pl/kordycepinanukleozyd-maczuznik-Thitarodes-Cordycepschoroba-zwyrodnieniowa-stawow-lekprzeciwbolowy-Cornelia-de-Moor,22339[27.04.2015]
• http://www.mycomedica.pl/clanky-houbove--polysacharidy_10.html
• http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,369103,chinski-grzyb-na-raka.html[4.01.2010]
• https://portal.abczdrowie.pl/wlasciwosci--grzybow-shiitake [5.09.2013]
• https://www.sgo.org/education/annual-meeting-on-womens-cancer/ [23.03.2014]
• http://vmedica.pl/terapie/fitoterapia/www.zdrowie.dziennik.pl [25.06.2015]