KOSMETYCZNE zastosowanie roślin bogatych w witaminy i składniki mineralne

© JPC-PROD - Fotolia

Witaminy to związki chemiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz zachowania zdrowia. Nazwa witamina została po raz pierwszy użyta przez Kazimierza Funka w 1911 r., w wyniku doświadczeń prowadzonych nad otrzymaniem substancji czynnej przeciw chorobie beri-beri. W miarę rozwoju badań nad witaminami wprowadzono ich oznaczanie literami alfabetu, które stosuje się do dziś. Witaminy można podzielić na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) oraz w wodzie (C, B1, B2, B3, B6, B5, B12, H). Zdolność biosyntezy witamin wykazują rośliny i drobnoustroje. Organizm człowieka nie syntetyzuje większości witamin, natomiast są mu one potrzebne każdego dnia, w każdej porze roku. Dlatego zaspokaja zapotrzebowanie na witaminy, pobierając je z pożywienia w formie gotowej lub w postaci prowitamin. Działanie ogólnoustrojowe oraz miejscowe witamin stosowanych zewnętrznie wzajemnie się uzupełniają. W preparatach kosmetycznych, przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów, witaminy stosowane są od dawna. Przez lata uznawane były za niezwykle cenne składniki produktów kosmetycznych, które wpływają na ogólną kondycję skóry, poprawiają jej koloryt, elastyczność i sprężystość, spowalniają procesy starzenia, regulują proces keratynizacji, a także wykazują działanie nawilżające, antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Nadrzędne znaczenie w kosmetologii mają witaminy A, C i E, będące silnymi antyutleniaczami. Swoje miejsce w pielęgnacji skóry znajdują także witaminy z grupy B oraz witamina K. W kosmetologii funkcjonuje także pojęcie witaminy F, czyli zespół niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) oraz witaminy P, określające grupę bioflawonoidów powszechnych w wyciągach roślinnych.

Składniki mineralne pełnią określone funkcje w organizmie człowieka. Wchodzą w skład komórek, płynów ustrojowych, enzymów, hormonów, biorą udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej oraz wywierają wpływ na regulację czynności rozmaitych narządów. Dzieli się je na makro- i mikroelementy. Do makroelementów, składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, należą wapń, fosfor, magnez, sód, potas, chlor i siarka. Mikroelementy to pierwiastki, które występują w organizmie w ilościach śladowych, jednak odgrywają istotną rolę w jego rozwoju. Do mikroelementów o istotnym znaczeniu dla skóry, włosów i paznokci zaliczyć można m.in. żelazo, miedź, cynk, mangan, selen, krzem, kobalt, chrom, jod czy molibden. Cynk odgrywa istotną rolę w odnowie skóry właściwej, reguluje wydzielanie sebum oraz wzmacnia naturalną ochronę skóry przed oparzeniami słonecznymi. Selen przeciwdziała procesom starzenia się skóry, zwalcza wolne rodniki, a także pomaga zachować elastyczność i jędrność skóry. Magnez, zwany „minerałem życia”, uczestniczy w procesach regeneracji oraz spowalnia procesy starzenia skóry. Miedź uczestniczy w syntezie kolagenu i elastyny, wpływa na sprężystość i jędrność skóry. Jest potrzebna do funkcjonowania wielu enzymów wspomagających procesy neutralizowania wolnych rodników, a także niweluje procesy zapalne i alergiczne. Żelazo to pierwiastek, który podnosi odporność skóry, uczestniczy w procesach jej odtruwania i regeneracji, a także jest niezbędny do syntezy kolagenu. Składniki mineralne mają także istotne znaczenie dla prawidłowej budowy włosów (miedź, krzem) i paznokci (krzem, wapń, cynk).

Bogatym źródłem witamin i składników mineralnych niezbędnych dla utrzymania skóry, włosów i paznokci w dobrej kondycji są ekstrakty roślinne.

Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa)

Krzew z rodziny różowatych (Rosaceae), blisko spokrewniony z jarzębiną, o eliptycznych lub odwrotnie jajowatych, zielonych, jesienią przybierających czerwony odcień liściach oraz białych lub różowawych kwiatach. Surowcem jest owoc aronii – drobna, soczysta jagoda o czarnej barwie, będący bogatym źródłem witamin, zwłaszcza C, B2, B6, PP, E, P, prowitaminy A oraz licznych mikroelementów w formie łatwo przyswajalnej dla człowieka, takich jak molibden, mangan, miedź, bor, jod, kobalt. Ponadto owoce zawierają antocyjany, flawonoidy, katechiny, garbniki i kwasy organiczne. Z owoców aronii produkowane są produkty lecznicze o działaniu wzmacniającym organizm oraz obniżające ciśnienie. Aronia może także wchodzić w skład preparatów dermatologiczno-kosmetycznych. Chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, wzmacnia i uelastycznia naczynia kapilarne, poprawia mikrocyrkulację, a także opóźnia procesy starzenia. Aronia znajduje zastosowanie w preparatach przeznaczonych dla cery wrażliwej i alergicznej. Ekstrakt z suszonych owoców wykorzystywany jest jako składnik kremów witaminowych.

Dzika róża (Rosa canina)

Kolczasty krzew lub pnącze do 2 m wysokości z rodziny różowatych (Rosaceae) o pięknych, wonnych, 5-płatkowych, różowych lub białych kwiatach oraz podłużnych lub kulistych czerwonawych, mięsistych owocach. Owoc róży stosowany jest jako surowiec witaminowy. Zawiera duże ilości witaminy C, a ponadto w mniejszych ilościach witaminy A, B1, B2, E i K oraz karotenoidy, flawonoidy, cukry, pektyny i garbniki. Ze składników mineralnych owoce zawierają szczególnie duże ilości żelaza. W kosmetyce wykorzystywane są owoce, nasiona oraz kwiaty. Działający nawilżająco, zmiękczająco, łagodząco i wygładzająco ekstrakt z dzikiej róży stosowany jest w kosmetykach do skóry suchej, zmęczonej, starzejącej się, wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Woda różana, będąca naturalnym produktem otrzymywanym w czasie destylacji olejku eterycznego z parą wodną, to jeden z najstarszych naturalnych kosmetyków do pielęgnacji twarzy. Działa kojąco, tonizująco, gojąco i antyseptycznie. Wykazuje ponadto właściwości przeciwzmarszczkowe i antyoksydacyjne. Z kwiatów otrzymywany jest olejek różany wykorzystywany w kosmetyce i perfumerii.

Czereśnia dzika (Prunus avium)

Inaczej wiśnia ptasia, trześnia czy czereśnia ptasia – to drzewo z rodziny różowatych (Rosaceae). Surowcem jest owoc – miękki, soczysty, ciemnoczerwony, kulisty pestkowiec, zawierający prowitaminę A, witaminę C, witaminy z grupy B, sole mineralne (wapń, potas, żelazo, mangan, fosfor, magnez), kwasy organiczne i pektyny. Miąższ z owoców czereśni odżywia skórę, a także wpływa na poprawę jej kolorytu. Wiśnia ptasia znajduje zastosowanie w kosmetykach przeciwzmarszczkowych, ujędrniających i liftingujących. Doskonale sprawdza się jako składnik domowych maseczek odświeżających cerę. Olej z pestek czereśni, zaliczany do olejów lekkich, szybko wchłaniających się w skórę, wykazuje właściwości emoliencyjne, nawilżające i antyoksydacyjne. Polecany jest do cery suchej, podrażnionej, a także do pielęgnacji delikatnych okolic oczu.

Indyjski agrest (Emblica officinalis)

Amla, inaczej amlaka – to małe drzewo z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) pochodzące z Indii. Kulisty, mięsisty owoc tej rośliny, będący bogatym źródłem stabilnej, wyjątkowo dobrze przyswajalnej witaminy C, a także soli mineralnych (fosfor, potas, wapń, magnez, żelazo), został doceniony w kosmetyce z uwagi na właściwości odmładzające, odżywcze i rewitalizujące. W owocach witamina C powiązana jest z kwasem galusowym i elagowym oraz innymi polifenolami. Kompleks ten wywiera wpływ przeciwwysiękowy, przeciwzapalny i antyoksydacyjny. Cierpki w smaku owoc wykazuje ponadto działanie antybakteryjne, ściągające, a także rozjaśniające skórę. Roślina ta uznawana jest za najlepszą odżywkę wpływającą znakomicie na kondycję włosów. Olej z nasion wzmacnia mieszki włosowe, ogranicza wypadanie włosów, odbudowuje ich strukturę oraz stymuluje wzrost. Amla nadaje piękny, głęboki blask włosom, wzmacnia ich kolor oraz zapobiega przedwczesnemu siwieniu.