Intensywna pielęgnacja i zabiegi okresu zimowego

© T.Tulic - Fotolia

W skórze znajduje się sześć razy więcej receptorów zimna niż ciepła, dlatego bardziej gwałtownie reagujemy na temperatury niższe. Receptory odbierają wzrost lub spadek temperatury wówczas, kiedy temperatura otoczenia różni się od temperatury powierzchni skóry. Jeżeli temperatura powierzchni skóry i otoczenia jest jednakowa, receptory nie są pobudzane – ten stan nosi nazwę zera fizjologicznego. Droga nerwowa przewodząca impulsy wywołane pobudzeniem receptorów ciepła i zimna składa się z czterech neuronów. Pierwszy z nich, przekazujący pobudzenie z receptorów w skórze, znajduje się w zwojach rdzeniowych. Jego wypustki docierają do drugiego neuronu czuciowego, znajdującego się w rogach tylnych rdzenia kręgowego. Aksony przechodzą na przeciwną stronę rdzenia kręgowego i dochodzą do wzgórza położonego w mózgowiu, gdzie w jądrze brzusznym tylno-bocznym położony jest trzeci neuron czuciowy. Czwarty natomiast znajduje się w zakręcie zaśrodkowym kory mózgu.

Wpływ niskich temperatur na skórę

Działanie zimna na nasz organizm możemy podzielić na pozytywne i negatywne. Dodatnie działanie to oczywiście pobudzenie krążenia, potwierdzone badaniami działanie przeciwbólowe, działanie poprawiające drenaż żylny i limfatyczny, działanie immunostymulujące, uodporniające czy też antydepresyjne. Działanie niepożądane, mogące wyrządzić naszej skórze wiele szkody, wynika z faktu że w okresie zimowym spada wilgotność powietrza, zarówno na zewnątrz, jak i w ogrzewanych pomieszczeniach. Dodatkowo duże różnice temperatur niekorzystnie wpływają na skórę. Mniej więcej od ośmiu stopni poniżej zera pory zwężają się, mniej się pocimy, a gruczoły łojowe nie zapewniają odpowiedniego natłuszczenia skóry. Gdy temperatura spada poniżej zera, naczynia krwionośne zwężają się, skóra jest gorzej ukrwiona, co z kolei osłabia jej metabolizm. Zimno i niska wilgotność powodują zmniejszenie, a nawet zanik wydzielania łoju, co osłabia płaszcz hydrolipidowy. Skóra może się odwodnić nawet dwa razy szybciej niż w czasie upalnego lata. Naskórek może pierzchnąć i łuszczyć się.

Z powodu większej ilości receptorów reagujących na zimno niż na ciepło, zimą utrata wody ze skóry zachodzi szybciej niż latem, a cera staje się bardziej sucha i wrażliwa. Jak udowodniły badania, długotrwałe oddziaływanie niskich temperatur i zimnego wiatru na odkryte części ciała przyspiesza proces starzenia się skóry [3]. Niekorzystny wpływ na skórę mają ponadto gwałtowne zmiany temperatury. Podczas ciągłych zmian środowiska, w którym przebywamy, gdy z mrozu wchodzimy do ogrzanego pomieszczenia, pod wpływem ciepła naczynia krwionośne gwałtownie rozszerzają się i jeśli są kruche, zaczynają pękać, a twarz pokrywa się siateczką czerwonych żyłek. W przypadku sytuacji odwrotnej, kiedy wychodzimy z ciepłego pomieszczenia na mróz, również obserwujemy niekorzystne działanie. Ponadto bardzo niekorzystnym czynnikiem dla skóry jest suche powietrze w pomieszczeniach. W zimie wilgotność powietrza w pomieszczeniach ogrzewanych może się wahać od dwudziestu do czterdziestu procent. Tak suche powietrze w pomieszczeniach dodatkowo pozbawia skórę wilgoci, która zaczyna się łuszczyć, staje się mniej elastyczna i bardziej narażona jest na podrażnienia.

Nawilżanie i inne środki zapobiegawcze

Standardowa zasada sprowadza się do dostarczania skórze odpowiedniej ilości płynów. Jest to podstawa w okresie zimowym, podobnie jak i latem. Zaleca się wypijanie półtora litra płynów dziennie. Jest to istotne z punktu widzenia zapewnienia elastyczności skóry. W ten sposób dostarczamy również dostateczną ilość wilgoci naszym śluzówkom. Dodatkowo zalecane jest stosowanie powszechnie dostępnych doustnych preparatów zawierających substancje odżywcze wiążące wilgoć w skórze. Koniecznością jest nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy najczęściej, w domu, w pracy, za pomocą tradycyjnych naczyń wieszanych przy kaloryferach bądź instalując elektryczne nawilżacze. Są to ogólne standardowe zasady sprowadzające się do tego, aby wilgotność w pomieszczeniu była właściwa.

W kwestii zapobiegania niekorzystnym zmianom skórnym należy zwrócić uwagę na kilka spraw. Aby zminimalizować niekorzystny wpływ gwałtownych zmian temperatury, zaleca sią w okresie zimowym wzmocnienie i uszczelnienie naczyń krwionośnych. W tym celu możemy skorzystać z gamy preparatów dostępnych w aptece. Warto również pamiętać, że po wejściu z zimna do ciepłego pomieszczenia należy skórę rozgrzewać stopniowo, unikając pocierania jej dłońmi, stawania blisko grzejników oraz picia napojów gorących, napojów z alkoholem, które choć dobrze rozgrzewają, są przyczyną pękania naczyń włosowatych. Równie ważna pozostaje zewnętrzna ochrona skóry przed mroźnym powietrzem i ostrym wiatrem. Ponieważ cera zimą jest bardziej wrażliwa, mogą ją podrażniać nawet dotychczas stosowane kosmetyki.

Kosmetyki pielęgnujące i ochronne – składniki aktywne

Poza powyższymi standardowymi zasadami stosowanymi powszechnie należy pamiętać o stosowaniu preparatów kosmetycznych. Korzystny wpływ na skórę w tym okresie mają maseczki i kremy nawilżające stosowane na noc. Zimowe kremy zarówno na dzień, jak i na noc mają z reguły gęstszą konsystencję i zawierają więcej tłuszczu niż stosowane w pozostałych porach roku. Zawierają składniki hamujące utratę wilgoci, uszczelniają warstwę rogową naskórka, nawilżają i łagodzą.

Ceramidy

Do najczęściej stosowanych składników kremów na zimę należą ceramidy. Ceramidy (substancje tłuszczowe – sfingolipidy) są naturalnym składnikiem lipidów skóry. Stanowią główny element spoiwa wypełniającego przestrzenie międzykomórkowe w warstwie rogowej naskórka. Są to substancje uszczelniające naskórek (odbudowujące szczelność międzykomórkową) i zapobiegające utracie wilgoci. Z wiekiem, pod wpływem stresu oraz niekorzystnych czynników zewnętrznych, takich jak: zanieczyszczenie środowiska, przebywanie w zadymionych pomieszczeniach, promienie UV, ilość ceramidów w skórze zmniejsza się. Efektem tego jest szybsze starzenie się skóry. Uszkodzenie bariery lipidowej może też zakłócać syntezę lipidów i być częściową przyczyną patologicznych zmian skórnych. Stopień zniszczenia bariery warstwy rogowej, od którego zależy utrata wody, ma związek z ilością lipidów usuniętych z warstwy rogowej naskórka. Tak więc utrata wody poprzez naskórek sygnalizuje konieczność naprawy bariery lipidowej. Istnieją dwa źródła, z których możemy pozyskać ceramidy. Naturalne powstają wskutek wielostopniowej ekstrakcji materiału zwierzęcego (w tym wypadku wykorzystuje się mózg bądź rdzeń kręgowy) lub materiału roślinnego (np. soi). Syntetyczne ceramidy nie zawierają identycznego układu strukturalnego, przez co nazywa się je „pseudoceramidami”.

PIŚMIENNICTWO

1. Farbiszewski R., Kranc R., Sensoryka – układy somatosensoryczne, Wydawnictwo MedPharm Polska 2012.
2. Kranc R., Farbiszewski R., Kosmetologia. Podstawy naukowe, Wydawnictwo MedPharm Polska 2016.
3. Longo C., Well-aging: Early Detection of Skin Aging Signs, Dermatol Clin. 2016 Oct; 34(4):513-518.
4. Kihara A., Synthesis and degradation pathways, functions, and  pathology of ceramides and epidermal acylceramides, Prog Lipid Res. 2016 Jul;  63:50-69.
5. Kawaguchi R, Zhong M, Kassai M, Ter-Stepanian M, Sun H, Vitamin A Transport Mechanism of the Multitransmembrane Cell-Surface Receptor, STRA6, Membranes (Basel), 2015 Aug 28; 5(3):425-53.
6. Keen MA, Hassan I, Vitamin E in dermatology, Indian Dermatol Online J. 2016 Jul-Aug; 7(4):311-5.
7. Dalmedico MM, Meier MJ, Felix JV, Pott FS, Petz Fde F, Santos MC, Hyaluronic acid covers in burn treatment: a systematic review, Rev Esc Enferm USP, 2016 May-Jun; 50(3):522-8.
8. Wochna E., Aromaterapia w kosmetyce i kosmetologii, Cabines 2014, nr 64.
9. Meyer K, Pappas A, Dunn K, Cula GO, Seo I, Ruvolo E, Batchvarova N, Evaluation of Seasonal Changes in Facial Skin With and Without Acne, J Drugs Dermatol, 2015 Jun; 14(6):593-601.
10. Abdel Hay R, Shalaby K, Zaher H, Hafez V, Chi CC, Dimitri S, Nabhan AF, Layton AM, Interventions for acne scars, Cochrane Database Syst Rev. 2016.
11. Funasaka Y, Abdel-Daim M, Kawana S, Nishigori C, Effect of chemical peeling on the skin in relation to UV irradiation, Exp Dermatol. 2012 Jul; 21 Suppl 1:31-5.
12. Kimura A, Kanazawa N, Li HJ, Yonei N, Yamamoto Y, Furukawa F, Influence of chemical peeling on the skin stress response system, Exp Dermatol. 2012 Jul; 21 Suppl 1:8-10.
13. Galimberti F, Mesinkovska NA, Skin findings associated with nutritional deficiencies, Cleve Clin J Med. 2016 Oct; 83(10):731-739.