Kosmetyczne dylematy macierzyństwa

© memo - Fotolia

Fizjologiczna przebudowa

Podczas ciąży ciało kobiety poddawane jest ciężkim próbom, nogi i kręgosłup dźwigają coraz większy ciężar, skóra rozciąga się do granic wytrzymałości, „szaleją” hormony, rośnie brzuch, zanika talia, zaokrąglają się biodra i piersi.

Zachodzące zmiany inicjowane są zwiększoną lub obniżoną aktywnością niektórych hormonów. Hormony odpowiedzialne za prawidłowy przebieg ciąży to: estrogeny, progesteron, prolaktyna, gonadotropina kosmówkowa, oksytocyna, hormon luteinizujący, androgeny. Większość kobiet dobrze znosi toczącą się w ich organizmach przebudowę hormonalną, ale są i takie, które doświadczają dużego dyskomfortu fizycznego lub psychicznego, co jest wynikiem niedoskonałego przystosowania się organizmu do przemian.

Hormony ciążowe mają istotny wpływ na wygląd skóry kobiety. Mówi się, że przyszłe mamy pięknieją i nie ma w tym żadnej przesady. Dzięki estrogenom skóra staje się delikatna, zawiera więcej wody, mniej się przetłuszcza, ma większą sprężystość. Także układ ruchowy kobiety staje się bardziej giętki. Wszystko to stanowi przygotowanie do wymagań okresu ciąży. Jeżeli kobieta przed ciążą miała problemy z trądzikiem i stosowała w tym celu odpowiednie preparaty, to często się zdarza, że w czasie ciąży może z nich w ogóle zrezygnować albo w dużym stopniu je ograniczyć. Jednak gdy ilość łoju jest zbyt mała, zmniejsza się warstwa lipidowa naskórka, skóra się przesusza, staje się nadmiernie wrażliwa, zaczerwieniona i piekąca.

Ciążowym problemem skórnym może być ostuda, jako wynik zmian hormonalnych, ale przeważnie nie przysparza kłopotów, gdyż samoistnie znika po urodzeniu dziecka.

Ciąża jest okresem wybitnie korzystnym dla włosów kobiety. „Burza estrogenowa” powoduje, że włosy szybciej rosną, stają się mocne i gęste, czasami może pojawić się nawet nadmierne owłosienie typu męskiego zwane hirsutyzmem. Natomiast w okresie poporodowym, kiedy poziom hormonów wraca do typowych wartości, należy się liczyć z możliwością wypadania włosów i utratą ich kondycji.

Bardzo ważne w ciąży jest noszenie odpowiednio dopasowanego biustonosza, gdyż od 6. tygodnia ciąży zaczynają kobietom dokuczać piersi – wzrasta ich unaczynienie, stają się obrzmiałe i napięte. Istotnym elementem jest higiena osobista i czystość całego ciała. Należy zmienić nawyki pielęgnacyjne, używać delikatnych, nie wysuszających skóry i hipoalergicznych środków myjących z naturalnymi składnikami.

Dużym problemem kobiet ciężarnych są rozstępy skórne – występują u 90% kobiet. Jest to najczęstszy defekt estetyczny, którego obawiają się młode mamy. Rozstępy spowodowane są kruchością i pękaniem włókien kolagenowych, które nie wytrzymują zwiększonej siły rozciągania skóry. Dotyczą głównie bioder, pośladków, podbrzusza, piersi i ud. Bezpośrednią ich przyczyną jest dysfunkcja fibroblastów skóry spowodowana wahaniami hormonalnymi charakterystycznymi dla okresu ciąży. Nie można też pominąć roli czynników genetycznych, ponieważ w wielu wypadkach tendencja do powstawania rozstępów jest cechą dziedziczną.

Pielęgnacja skóry w czasie ciąży Skóra twarzy w okresie ciąży przeważnie nie wymaga szczególnych zmian w postępowaniu pielęgnacyjnym. Zaleca się stosowanie kosmetyków odpowiednich do typu cery, dbałość o dobre nawilżenie (także od wewnątrz) oraz wybieranie preparatów z linii hipoalergicznych.

Poważniejszego podejścia wymaga natomiast skóra na ciele i jej problemy związane ze zmieniającą się sylwetką. Skóra młodszych mam jest bardziej delikatna, ma rzadsze utkanie, tym samym może wykazywać większą skłonność do powstawania rozstępów. Natomiast kobiety po 35. roku życia mogą mieć problem z powrotem sylwetki do stanu sprzed ciąży, ponieważ ich skóra jest już mniej sprężysta i trudniej poddaje się wszelkim zabiegom.

W obu przypadkach konieczne jest stosowanie kosmetyków ze składnikami ujędrniającymi ciało i zapobiegającymi rozstępom – profilaktycznie, zanim pojawi się problem. Służą do tego preparaty poprawiające stan tkanki łącznej, stymulujące syntezę kolagenu i elastyny, działające nawilżająco, które należy aplikować w newralgiczne miejsca. Ważne jest, żeby wybierać kosmetyki znanych marek, adresowane specjalnie do kobiet w „odmiennym stanie”, gdyż daje to pewność, że nie zawierają składników niebezpiecznych dla płodu ani uczulających czy podrażniających skórę kobiety. Przy wklepywaniu kosmetyków możpona wykonywać delikatny masaż okolic podatnych na rozstępy, żeby pobudzić w nich krążenie krwi. Brzuch należy omijać, aby nie wywołać czynności skurczowej. W ostatnich dniach ciąży nie wolno zbyt intensywnie masować piersi, zwłaszcza brodawek, gdyż może to nasilić wydzielanie oksytocyny i przyspieszyć rozwiązanie.

Pielęgnacja włosów w okresie ciąży

Nie ma szczególnych zaleceń pielęgnacyjnych dla włosów w czasie ciąży, gdyż – jak wcześniej wspomniano – włosy przeważnie nie sprawiają problemów w tym okresie. Obowiązują reguły podobne jak przed ciążą, jedynie ze wskazaniem, żeby (podobnie jak w przypadku kosmetyków do twarzy) koncentrować się na preparatach hipoalergicznych, unikać środków silnie podrażniających i o intensywnym zapachu, gdyż mogą wywołać bóle głowy, a nawet mdłości. Kobieta ciężarna może korzystać z typowych usług fryzjerskich, ale powinna poinformować fryzjera o ciąży, co umożliwi dobór odpowiednich kosmetyków.

Problemem, do którego należy się odnieść z dużą rozwagą, jest natomiast farbowanie włosów. Oficjalne zalecenia dla kobiet w ciąży mówią, że zdecydowanym przeciwwskazaniem jest pierwszy trymestr ciąży, czyli okres organogenezy, kiedy kształtują się wszystkie narządy młodego organizmu. Od drugiego trymestru farbowanie jest dozwolone, ale wybierać należy farby łagodnie działające i liczyć się z możliwością, że kolor może być inny od oczekiwanego, ze względu na odmienną gospodarkę hormonalną kobiety ciężarnej.

Farby do włosów, zwłaszcza trwale barwiące, zawierają składniki chemiczne, które są toksyczne przy wdychaniu (amoniak) lub mogą przenikać przez skórę. Amoniak jako gaz jest substancją lotną, ma przenikliwy zapach, podrażnia drogi oddechowe i skórę, ale w strukturze włosa utrzymuje się tylko przez 20–40 minut i bardziej zagraża fryzjerce niż klientce.

Natomiast poważny niepokój budzą wyniki badań opublikowane przez brazylijskich uczonych (opracowane na podstawie ankiet wypełnianych przez kobiety), które sugerują, że preparaty farbujące i prostujące włosy stosowane w pierwszym trymestrze ciąży i podczas karmienia piersią mogą zwiększać ryzyko zachorowania dziecka na białaczkę. Za najbardziej „podejrzane” składniki uznano estry parabenu i 2-metylo-5-hydroksyetyloaminofenol. Wyniki wprawdzie wymagają jeszcze wielu potwierdzeń, ale warto je wziąć pod uwagę.

Kosmetyczne restrykcje

Ciąża to okres, kiedy należy brać pod uwagę nie tylko dobro matki, ale również rozwijającego się w jej łonie dziecka. Kobiety powinny być świadome, że każde leczenie w tym czasie, nawet miejscowe czy przy użyciu powszechnie dostępnych środków sprzedawanych bez recepty, należy skonsultować z lekarzem. Ostrożność dotyczy także niektórych składników i zabiegów kosmetycznych. Ten aspekt jest od dawna przedmiotem dyskusji wielu gremiów, a rozważania i opinie mają charakter czysto teoretyczny, ponieważ oczywistą jest sprawą, że na kobietach ciężarnych nie wykonuje się żadnych eksperymentów.

Kosmetyki przeznaczone dla kobiet w ciąży nie mogą zawierać składników potencjalnie teratogennych, tzn. wywołujących wady wrodzone u płodu. Zakaz dotyczy także związków podrażniających skórę lub alergennych, które mają zdolność przenikania przez skórę do krwiobiegu matki i dalej przez łożysko do organizmu dziecka.

PIŚMIENNICTWO

• Ang E.Jr et al., Prenatal exposure to ultrasound waves impacts neuronal migration in mice. http://www.pnas.org/content/103/34/12903.
• Antoszewski B. i wsp., Rozstępy ciążowe – czynniki ryzyka i metody zapobiegania. Pol.J.Cosmetol. 13(4), 2010: 235-241.
• Bień A. i wsp., Zabiegi pielęgnacyjne i pielęgnacja skóry kobiety ciężarnej. EJMT 3(4), 2014:66-71.
• Borkim A., Pielęgnacja ciała kobiety w okresie ciąży i po urodzeniu dziecka – badanie świadomości kobiet. Praca magisterska wykonana i obroniona w Wyższej Szkole Medycznej w Białymstoku, Białystok 2016.
• Brud W.S., Konopacka-Brud I., Pachnąca apteka. Wyd. Pagina, Warszawa 1998.
• Couto A. et al. Pregnancy, maternal exposure to hair dyes and hair straightening cosmetics, and early age leukemia. Chemico-Biological Interactions 205, 2013: 46-52.
• Kaczmarzyk D., Pielęgnacja skóry i włosów u kobiet w czasie ciąży oraz laktacji. Kosmetologia Estetyczna 3(1), 2012: 177-181.
• Lapare M.-C., Aromaterapia. Olejki eteryczne do pielęgnacji skóry. Wyd. Bauer-Weltbild Media, Warszawa 2005.
• Noszczyk M., Pielęgnacja skóry w okresie ciąży i u młodych matek. Dermatologia, jesień-zima 2015: 3-5.
• Moskal I., Zabiegi dla kobiet w ciąży. Cabines 50, 2012: 42-47.
• Roguska M., Dziewięć miesięcy próby, czyli jak dbać o ciało w czasie ciąży. Medycyna Estetyczna i Anti-Aging 1(8), 2009: 16-19.
• Rutkowska A., Kobieta o szczególnych potrzebach. Cabines 74, 2016: 98-100.
• http://www.babskiswiat.com.pl
• http://biotechnologia.pl
• http://www.edziecko.pl
• www.farmacjaija.pl
• http://mamdziecko.interia.pl
• http://www.osesek.pl