Wypadanie włosów w normie i nadmierne

© Anastasia Vich - Depositphotos

Włosy, tak jak paznokcie, gruczoły łojowe i potowe, należą do przydatków skóry. Są zbudowane przede wszystkim z białka fibrylarnego – keratyny, wytwarzanego przez keratynocyty. Włosy prawie nie mają obecnie funkcji fizjologicznych, jednak dawniej, w początkach ludzkości, podobnie jak u zwierząt, chroniły przed zimnem, słońcem czy insektami. Obecnie mogą być powodem do dumy, gdy są bujne i zdrowe. Oceniamy ich stylizację, jakość, długość czy kolor. Włosy mają być liczne, mocne, pełne blasku, witalności i objętości. Ale bywają też powodem niepokoju, gdy zaczyna ich nadmiernie ubywać.

Normalne ubytki

Wzrost zdrowych włosów to proces ciągły i cykliczny. Trwa przez całe życie, jeśli tylko zachowane są w mieszku cebulki włosowe. Proces wzrostu włosów jest taki sam u kobiet i mężczyzn, choć płeć i związane z nią hormony mają duży wpływ na ich wypadanie. Ilość włosów na głowie waha się między 100 000 a 150 000. Aby zachować ten stan, musi trwać równowaga między ilością włosów wypadających i nowych. Nie należy się martwić gdy wypadnie 40 do 100 włosów dziennie. Taki ubytek nie wpływa na ich gęstość i jest zupełnie naturalny. Wypadające włosy są zastępowane nowymi w normalnym procesie ich wymiany. Jeśli jednak w dłuższym okresie liczba włosów wypadających znacznie się zwiększy, mówimy o nadmiernym wypadaniu. Wszelkie zaburzenia stanu włosów i skóry głowy to przyczyna frustracji u sporej części ludzi. Ci, których dotyka problem nadmiernego wypadania włosów i łysienie, obawiają się o swój wizerunek, atrakcyjność, bywają też postrzegani jako starsi w stosunku do wieku metrykalnego. Mało kto akceptuje ten stan i godzi się z nim bez walki.

Zdrowe włosy, gdy zdrowa skóra

Rodzaj włosów oraz ich ilość zależy od informacji genetycznej zawartej w chromosomach naszych komórek. Każda rasa ma swoją charakterystykę, w tym mieszczą się różnice w parametrach włosów. To różnice etniczne, które determinują skręt, połysk, kolor czy grubość włosa. U obu płci cykl wzrostu włosów jest taki sam, choć płeć ma duży wpływ na nieprawidłowe ich wypadanie. Prawidłowy wzrost, żywotność i kondycja włosów zależy od zdrowia skóry głowy, ponieważ włosy są w niej zakotwiczone. Proces wzrostu zależy od poziomu hormonów, cytokin, substancji wzrostowych i odżywczych dostarczanych przez układ krwionośny skóry do mieszka włosowego w niej osadzonego. Analiza składu pierwiastkowego włosa pozwala na ustalenie stanu całego organizmu. Jak żyjemy, co jemy, jak dbamy o siebie – wszystko to znajduje odzwierciedlenie we włosach. Tak więc wygląd włosów zależy od nas, nie tylko od genetyki.

Włos – perfekcyjna, wieloelementowa struktura

Włosy składają się z części widocznej, znajdującej się nad powierzchnią skóry, zwanej łodygą włosa i części niewidocznej, zakotwiczonej w skórze, czyli korzenia. To właśnie o te łodygi dbamy najczęściej, często nieświadomi, że dobry stan włosów zależy od kondycji tego, co jest bardziej złożone i mieści się we wnętrzu skóry głowy. Ważne jest dobre ukrwienie, dotlenienie i odżywienie skóry głowy.

Włos powstaje między skórą właściwą a naskórkiem, tam gdzie skupione są keratynocyty i fibroblasty. Najpierw na podstawie sygnału z fibroblastów rozpoczyna się tworzenie brodawki skórnej w miejscu bogatym w kolageny i glikozoaminoglikany. Następnie aktywizują się komórki macierzyste pozostające do tej pory w spoczynku. Tworzą lejkowaty mieszek włosowy, który jest zespołem wyspecjalizowanych fibroblastów odpowiadających za morfogenezę i etapy cyklu włosa. Potrzebuje on do pracy między innymi lamininy, kolagen IV i fibronektynę. W mieszku włosowym znajduje się włos, osadzony nieco ukośnie i natłuszczany przez gruczoły łojowe uchodzące do mieszka. Rolą mieszka jest osłanianie nie całkiem zrogowaciałego, delikatnego korzenia włosa. Dolna część korzenia jest lekko pogrubiona, to cebulka włosa. Cebulka jest umieszczona jak dzwon na brodawce włosa i właśnie w tym miejscu odbywa się przekazywanie substancji odżywczych do macierzy włosa. Docierają tam bowiem włosowate naczynia krwionośne. Macierz to część korzenia włosa, w której odbywa się podział komórek. Proces podziału wymaga dobrego odżywienia i dotlenienia. Po wyrwaniu lub wypadnięciu włosa korzeń odłamuje się nad cebulką. Na szczęście w skórze pozostaje brodawka wraz z macierzą, co pozwala na powstanie nowego włosa. Jak widać, to zdrowa, dobrze ukrwiona i odżywiona skóra jest gwarancją prawidłowego stanu mieszka włosowego, cebulek i korzeni włosów. Jednak na ich wzrost i wypadanie może mieć wpływ wiele dodatkowych powodów.

Typowy cykl wzrostu

Wzrost włosów to proces ciągły i kilkuetapowy, trwa całe życie, jeśli tylko zachowane są w skórze cebulki włosowe. Włos rośnie w trzech etapach, powtarzających się cyklicznie około 25 do 30 razy w ciągu naszego życia. Etap cyklu jednego włosa nie jest zsynchronizowany z etapem cyklu włosa sąsiedniego, dlatego znajdują się one na różnym etapie rozwoju. Anagen to pierwsza faza wzrostu, powstaje wtedy macierz włosa, czyli dolny fragment korzenia, namnażają się i różnicują komórki włosa i pochewek mieszka, tworzą barwniki. Zwykle trwa 2 do 7 lat, a włosy anagenowe stanowią 60 do 90% wszystkich włosów. Katagen to faza przejściowa, podczas której włos traci kontakt z brodawką skórną, przestaje więc rosnąć. Trwa to 2 do 3 tygodni. Telogen to czas wypadania włosów, trwa około 2 do 4 miesięcy, gdyż łodyga włosa musi oderwać się całkowicie od cebulki włosowej leżącej około 1,5 mm pod powierzchnią skóry. Włosów telogenowych jest od 10 do 30%.

Z tego krótkiego opisu wynika, że włosy wypadają zgodnie ze swoim cyklem życia. Wypadanie jest normalne, jeśli przebiega w typowy sposób. Może jednak nastąpić zaburzenie prawidłowego procesu i wtedy następuje wypadanie nadmierne, niepokojące, wymagające analizy przyczyn, profilaktyki lub już leczenia.

Rozwój branży związanej z wypadaniem włosów

Jeszcze niedawno łysienie uważano za proces nieodwołalny, z którym nie można walczyć. Dziś, mimo że skala tej dolegliwości jest coraz większa, mamy już do dyspozycji sposoby, by to zmienić. Wielu dotkniętych tym problemem chce odzyskać dawny wygląd, pozostali myślą o zapobieganiu. Nauka poznaje mechanizmy zmian i tworzy odpowiednie kuracje, zaś medycyna estetyczna daje szansę odzyskania włosów dzięki przeszczepom. W dermatologii i kosmetologii nadmierna utrata włosów i łysienie są od lat tematem analiz, intensywnych prac badawczych, wdrożeń, konsultacji, co napędza rozwój w branży. Zapotrzebowanie na leki i kosmetyki przeciw nadmiernemu wypadaniu włosów dotyczy znacznej części naszej populacji i sprawia problem zarówno kobietom, jak i mężczyznom, i to niezależnie od wieku. Szuka się przyczyn, rozwiązań, skutecznych substancji leczniczych, nowatorskich surowców do pielęgnacji, a także poszukuje nowych technik zabiegów medycyny estetycznej. Zwłaszcza w ostatniej dekadzie nastąpił duży rozwój w tej dziedzinie. Powstają nowe surowce, liczne linie kosmetyczne, zarówno popularne, jak i profesjonalne, do kompleksowej pielęgnacji włosów osłabionych, wypadających, wymagających wzmocnienia. Mnogość preparatów do skóry głowy to dowód na całościowe podejście do problemu wypadania włosów, bo to nie tylko pielęgnacja tego, co nad skórą. Półka z kosmetykami tego typu ciągle rośnie.

Bibliografia

• Sederma Patent FR 2 791 684/WO 00/58347
• ProTec Ingredia RootBio TEC HO
• Provital Group Baicapil ™
• Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, red. nauk. dr n. med. Maria Noszczyk, PZWL, Warszawa 2010
• Nowe fryzjerstwo, Wydawnictwo REA s.j., tłumaczenie podręcznika Das Neue Friseur, Ivonne Albinus, Silke Dreher, Hannelore Helbing, Brita Kleemiß, Karsten Meier, Inka Schweers, Iris Tully, Dieter Zack, Verlag Handwerk und Technik GmbH, Hamburg 2010
• Materiały marketingowe producentów kosmetyków do włosów