Mózg – serce sukcesu

Wszystkie nasze działania, gesty i interakcje z zewnętrznym światem, myśli świadome i nieświadome, wspomnienia, mentalne projekcje i funkcje fizjologiczne w mózgu przejawiają się jako złożone elektrochemiczne impulsy. Mówiąc obrazowo – nasza neurologia jest interfejsem, za pośrednictwem którego doświadczamy świata i samych siebie.

W trosce o bycie zrozumiałym i żeby uniknąć nadmiaru specjalistycznej terminologii, zapraszam Was do wspólnego odkrywania podstawowych informacji o funkcjonowaniu ludzkiego mózgu. Pozwoli wam to zrozumieć, dlaczego – zależnie od waszego aktualnego stanu – funkcjonujecie skutecznie jak najnowocześniejszy komputer albo z trudem, jak stary Commodore z lat 80. Odkryjcie, jak można pomnożyć swoją moc, zdolności, by uzyskiwać rezultaty, o jakich marzycie.

Zrozumieć, by pójść do przodu

Zgodnie z wynikami badań prowadzonych przez doktora Mac Leana ludzki mózg składa się z trzech części, z których każda posiada specyficzne dla siebie kształt, rozmiar, chemię i strukturę, a także sposób funkcjonowania odzwierciedlający rozwój mózgu na przestrzeni całej historii życia na Ziemi.

Najstarsza część to pień mózgu zwany też mózgiem gadzim. Powiązany jest z móżdżkiem i wykształcił się 500-300 milionów lat temu. Odpowiada za umiejętność koordynacji, propriocepcję (niezależna od świadomości percepcja ruchu i orientacja w przestrzeni) oraz za mniejsze i większe ruchy ciała.

Powyżej pnia mózgu znajduje się międzymózgowie lub mózg limbiczny zwany też mózgiem ssaków. Jest to najbardziej rozwinięta i wyspecjalizowana część mózgu ssaków. Liczące sobie 300-150 milionów lat międzymózgowie osiągnęło zenit swego rozwoju 250 000 lat temu. Chociaż stanowi zaledwie jedną piątą część całkowitej objętości ludzkiego mózgu, wpływ tej części na nasze zachowanie jest kolosalny. To z tej przyczyny międzymózgowie nazywane jest czasami mózgiem emocjonalnym.

Jego główną funkcją jest regulacja niezależnych od świadomości procesów fizjologicznych: temperatury ciała, poziomu cukru we krwi, ciśnienia tętniczego, trawienia, gospodarki hormonalnej i układu immunologicznego itd. Ludzka fizjologia nie byłaby w stanie dostosować się do zmian środowiskowych bez tej części mózgu. Międzymózgowie jest również organem bardzo istotnym dla przetrwania. W przypadku realnego zagrożenia koordynuje bowiem mnóstwo reakcji adaptacyjnych, które umożliwiają nam stawianie czoła niebezpieczeństwom.

Na przykład wpływa na duże grupy mięśni, które wzmacnia przez zwiększony dopływ krwi do tkanek. Pozwala to nam albo uciekać, albo skutecznie się bronić. W zamian za to nasz układ trawienny, odpornościowy i każdy inny układ anabolizujący (to znaczy budujący rezerwy, regenerujący, uzdrawiający itd.) są wtedy mniej ukrwione. Jesteśmy zatem skonstruowani tak, że nie możemy jednocześnie walczyć, bronić się (fizjologia stresu) i odbudowywać tkanki, regenerować się. W istocie nasz współczulny układ nerwowy pozwala nam stawiać czoła sytuacjom ocenianym jako niebezpieczne, a układ przywspółczulny umożliwia organizmowi regenerację, gromadzenie zapasów i zdrowienie. W nowoczesnym stylu życia to, co aktywizuje układ współczulny, niekoniecznie musi wiązać się z koniecznością ucieczki lub walki, ale raczej z potrzebą zaznaczenia swojego miejsca w nowoczesnym społeczeństwie. Zarabianie pieniędzy, praca od wczesnego ranka do wieczora, pośpiech, żeby zdążyć, wychowywanie dzieci i jednoczesne pozostawanie aktywnym zawodowo oraz społecznie, spłacanie kredytów mieszkaniowych bądź samochodowych itd. – tyle przeciwności, tyle źródeł stresu, które pobudzają układ nerwowy do obrony i walki i hamują nasze zdolności do regeneracji i zachowania równowagi.

Rozumiecie już, dlaczego ta zdolność do szybkiej reakcji w przypadku skrajnego niebezpieczeństwa staje się niszczycielska, kiedy przez dłuższy czas żyjecie w stresie. W stanie przewlekłego stresu zakłóceniu ulega równowaga fizjologii organizmu, ponieważ odbierając sygnały o trudnym i stresującym życiu, mózg wprowadza organizm w tryb gotowości do obrony i walki. Zmniejsza się przez to jakość trawienia, snu, regeneracji i zdrowienia, osłabieniu ulegają układ odpornościowy, krwionośny, rozrodczy itd. Trzeba o tym pamiętać!

Inną ważną cechą międzymózgowia jest jego rola w fizjologii i w instynkcie rozrodczym. Jesteśmy nie tylko zaprogramowani, żeby żyć i rozwijać się, ale przede wszystkim żeby się rozmnażać i zapewnić przetrwanie gatunkowi ludzkiemu. Dlatego ludzie dobierają się w pary, szukając mężczyzn i kobiet, z którymi posiadanie dzieci będzie dla nich optymalne. Wybór partnera lub partnerki jest w zdeterminowany poprzez bardzo subtelne wymiany informacji hormonalnych, które decydują o kompatybilności reprodukcyjnej dwojga ludzi.

Na koniec tych informacji o tej ssaczej części mózgu, nazywanej też mózgiem emocjonalnym dodam, że generuje ona emocje takie jak strach, radość, złość, smutek... Czyni to za pośrednictwem niewielkiej struktury przypominającej migdał i nazywanej ciałem migdałowatym.

Ta część mózgu wywiera istotny wpływ na nasze postawy i zachowania. Zapewnia nam zdolność walki, bronienia się, żywienia i rozmnażania oraz generuje wielką ilość emocji. Zrozumienie dynamiki ludzkich zachowań zdeterminowanych sposobem funkcjonowania układu nerwowego pozwala zaprzestać bezużytecznej walki przeciwko własnej naturze i w zamian za to wyciągać korzyści z możliwości i ograniczeń, jakie nam ona oferuje. Zrozumienie „reguły gry” narzuconych przez naturę pozwala nam być konkretnymi. Przenikliwość, która z tego wynika, daje nam środki do rozwijania właściwych strategii, żeby odnieść w życiu sukces.

Trzecia część naszego mózgu, najnowsza i najbardziej rozwinięta u naczelnych i ludzi, to kora nowa. W czasie trwającego trzy miliony lat rozwoju utworzyła ona otoczkę wokół dwóch poprzednio opisanych części mózgu. Jest odpowiedzialna za myślenie i rozumowanie, uczenie się oraz zapamiętywanie wszystkiego, czego doświadczamy w zewnętrznym świecie. Daje nam nieocenioną możliwość modyfikowania własnych zachowań i działań, by postępować lepiej lub inaczej, kiedy jest to niezbędne. Płat czołowy kory nowej umożliwia nam utrzymywanie uważności i rozwiniętego stanu przytomności, skupianie się na wybranych myślach i działaniach, a przez to – potencjalne panowanie nad własnym losem. Wolna wola, swoboda działania i myślenia – to słowa kluczowe opisujące korę nową.

„Jako siedziba naszej świadomości ta nowa część mózgu to nasz wewnętrzny arbiter, nasza wolna wola, nasze myśli i zdolność uczenia się, racjonalizowania i rozumowania”.

dr Joe Dispenza

Kiedy płat czołowy jest aktywny, jesteście w stanie widzieć to, co jest dla was naprawdę ważne, rozwijać idee, podejmować decyzje, stosować strategie, planować działania i regulować swoje zachowanie. Płat czołowy umożliwia ludziom skupianie się, formułowanie intencji, woli, decyzji, by żyć zgodnie z wybraną wizją. W tym celu potrzebujemy umiejętności wykorzystania własnej zdolności do skupiania uwagi. Tak naprawdę nasze automatyczne działania i reakcje nie wymagają aktywności płata czołowego. Kiedy reagujecie w nawykowy sposób, zgodnie ze swoim charakterem, albo kiedy snujecie zwykłe myśli bądź sądy o sobie i o innych, wasze życie i plany stają w miejscu, a codzienność staje się banalna, a nawet rozczarowująca. Żeby żyć inspirująco i odnosić sukces we wszystkim, czego się podejmujecie, potrzebujecie wszelkich swoich zdolności. Kiedy nie wiecie o tym, nie wykorzystujecie swojego płata czołowego i macie skłonność do kierowania się zmysłami, które związane są z aktywnością międzymózgowia. Zdolność do kierowania własnym życiem ulega wtedy zredukowaniu. To często popycha was w kierunkach, które nie są zgodne z tym, do czego dążycie. Nie decydujecie tak naprawdę o swoim życiu i podążacie po prostu za swoimi lękami, wątpliwościami i poczuciem winy, a bywa, że wybieracie jako własną cudzą drogę (przyjaciół, rodziców, partnerów, żony, męża itd.). Nie jesteście już panami swojego życia, stajecie się raczej ofiarami okoliczności, zamiast być nieskrępowanym i niezależnym kowalem własnego losu. To jest kwestia wyboru... Wszystko jest bardzo często kwestią wyboru.

Zatem warunkiem koniecznym waszego powodzenia jest wykorzystanie kory nowej, a szczególnie płata czołowego.Sprowadza się to do tego, że ludzie potrzebują na ogół autorefleksji, jednak nie w ramach nawyków, które tak często czynią z nas bądź to ofiary, bądź to winowajców, lecz na drodze odkrywania tego, co jest w nas niepowtarzalne, i szczegółowego określania tego, jakie życie pragniemy prowadzić. To jasne i oczywiste.

Z pewnością implikacje tej wiedzy są rozległe. Potwierdzają pewne przekonania, które od czasów pierwszych pism w historii ludzkości aż po dziś dzień były motorem idei, że jesteśmy wystarczająco wolni i władni, żeby decydować o własnym życiu i kształtować je zgodnie ze swoimi pragnieniami, na miarę swoich przekonań i determinacji.

Każdy z nas posiada zatem układ nerwowy zaprogramowany na obronę, żywienie się i reprodukcję. Mamy również zdolność do swobodnego myślenia i kreatywności, jeśli tylko poświęcimy czas na nauczenie się skupiania uwagi. Tak więc żeby wybierać myśli, za którymi chcemy podążyć, działania, które chcemy podjąć, i sposób życia, możemy zdecydować o zmianie nawyków, nawykowego sposobu myślenia, automatycznych i bezmyślnych sposobów funkcjonowania (będących rezultatem minionych doświadczeń rodzinnych, społeczno-kulturowych itd.). Szkodzą one bowiem naszej zdolności do zmieniania się i rozwijania. Tymczasem jak już wiemy – to właśnie nasze zdolności odróżniają nas od innych gatunków zwierzęcych, szczególnie od ssaków.

W konsekwencji – jeśli jesteśmy w stanie skupić się na naszych najgłębszych aspiracjach życiowych i zadziałamy, by je zrealizować – stajemy się ucieleśnieniem najwyższego stopnia człowieczeństwa i jesteśmy nad drodze wiodącej do sukcesu i spełnienia. Bardzo wyrafinowana struktura naszego układu nerwowego pozwala nam realizować życie, do którego dążymy, jeśli potrafimy ustalać cele jasno i nie zmieniać ich, wpadając ponownie w automatyczne skłonności.

Jest to swego rodzaju gra: im bardziej świadomi jesteśmy swoich prawdziwych dążeń i dróg, którymi chcielibyśmy pójść, tym mocniej pracuje nasz układ nerwowy. W takich warunkach ten potężny organ, ten niezrównany komputer pokładowy, staje się naszym sługą, który opracuje strategie niezbędne do realizacji celów. Możemy wtedy podążać naprzód.

Jeśli ktoś natomiast zatraca się we własnych obawach, wątpliwościach i nieustannym poczuciu winy, oddala się od najsilniejszej części samego siebie i traci umiejętność realizacji swoich celów. To ograniczona percepcja i niezrównoważone sądy spowodowane brakiem autorefleksji stanowią przyczynę powyższych uczuć. Wyrazista wizja, pewność, wytrwałość i wdzięczność dodają nam za to skrzydeł. Kiedy jesteśmy niewolnikami szaleńczego rytmu nowoczesnego życia, zapominamy o tym, kim jesteśmy, i tracimy umiejętność skupiania się na wybranych myślach i działaniach. Przechodzimy często obok czegoś, co nam się podoba, i mamy poczucie, że zmarnowaliśmy życie albo odnieśliśmy porażkę; taki stan ducha nie jest dobry dla nikogo. Dzięki swojemu doświadczeniu zawodowemu doskonale wiem, jak często to się zdarza. Im więcej trudności napotyka ktoś w swoim życiu, osobistym czy zawodowym, tym bardziej potrzebuje ponownego nawiązania kontaktu z samym sobą, ze swoimi prawdziwymi pragnieniami i dążeniami. Ponieważ to jest tylko chwilowy stan zagubienia. Tylko szukając, mamy szansę znaleźć – a kora nowa z płatem czołowym jest tutaj bardzo istotnym elementem. Możemy ją wyćwiczyć i w ten sposób zapewnić sobie lepsze jutro.

Gregory Sevilla

tłum. Dorota Bury