Czynniki stresu zawodowego

W poprzednim artykule na temat stresu pojawiło się zdanie mówiące, że rozpoznanie czynników stresogennych w naszym życiu pozwala dobrać najlepsze strategie antystresowe. W niniejszym artykule skupimy się na czynnikach związanych z raca zawodową.

Praca zajmuje nam kilkadziesiąt godzin tygodniowo, stanowi więc bardzo ważną część życia. Stykamy się w niej nieustannie z nowymi osobami, sytuacjami, a jak wiadomo – nowe sytuacje zawsze mobilizują psychikę i organizm do „gotowości bojowej”. Obawa, niepewność, trema, zmęczenie – to uczucia zupełnie naturalne w takich okolicznościach i znane każdemu pracownikowi.

Brak poczucia bezpieczeństwa

Brak poczucia stabilizacji i bezpieczeństwa w pracy to istna epidemia w dzisiejszych czasach. Składa się na nią zarówno sytuacja ekonomiczna w kraju i na świecie, jak i związane z nią warunki w miejscu pracy – krótkotrwałe umowy, tak zwane umowy śmieciowe, zagrożenie redukcją etatów, likwidacją firmy itp.

W pracy kosmetyczki – i generalnie w innych zawodach związanych z sektorem usług – na brak poczucia bezpieczeństwa wpływa także niepewność co do klientów. Czy będzie ich wystarczająco dużo? Czy będą lojalni? Czy konkurencja nas nie wyprzedzi i nie odbierze nam klienteli? Jeżeli dodatkowo nałożą się na te obawy nadmierne wymagania przełożonych co do wyników, to stres kumuluje się i zamiast mobilizować – paraliżuje.

Charakter pracy

Stresujący dla pracowników jest także sam charakter pracy. Wiadomo, że są stanowiska generujące większy stres i takie, na których łatwiej o poczucie spokoju. Konieczność szybkiej pracy nie sprzyja pracownikom, a dodatkowo obawiają się oni wtedy popełnienia błędu.

Ten czynnik może też dotyczyć branży kosmetycznej, zwłaszcza w gabinetach, przez które przewija się wielu klientów albo w okresach zwiększonej frekwencji, na przykład przed świętami i Sylwestrem. Kluczowe jest wtedy dokładne planowanie, przestrzeganie czasu zabiegu i skupienie podczas jego wykonywania. Klienci nie mogą mieć wrażenia, że zabieg jest wykonywany bez zaangażowania i byle jak.

Trudne zadanie do wykonania to z jednej strony wyzwanie, które może dostarczyć satysfakcji, jeśli uda się mu sprostać, ale stawia też w gotowości i jest źródłem stresu. W niektórych zawodach są nim także publiczne wystąpienia – gdy praca wymaga na przykład wystąpień na konferencjach, przed obcym audytorium, prezentacji.

Niezadowolenie z zarobków

Z wysokości zarobków niezadowolonych jest wielu Polaków. Według rankingu opublikowanego na stronie wynagrodzenia.pl jest to aż trzy czwarte pracowników! Większość jednak godzi się z tą sytuacją, uznając, że pewne i stabilne zatrudnienie jest większą wartością niż wysoka pensja. Niedobrze jednak, jeśli w pracowniku narasta poczucie nieadekwatności wysokości pensji do wykonywanej pracy. Stąd wiedzie bowiem prosta droga do poczucia wypalenia i zniechęcenia, a pracownik dotknięty tymi objawami nie może być wydajny.

Konflikty ze współpracownikami i z szefem

Konflikty w miejscu pracy to trudny temat, ale bardzo istotny. Psują one bowiem atmosferę w pracy, a to przekłada się na jej jakość. Zwłaszcza tam, gdzie współpraca personelu jest bardzo ważna i decyduje o wydajności.

Z kolei konflikty z przełożonymi są dla pracowników wyjątkowo trudne, ponieważ brakuje wtedy możliwości do odwołania się u kogoś z wyższego szczebla, a to rodzi poczucie bezradności i może skutkować zwolnieniem się z pracy.

Osobnym wątkiem jest mobbing w pracy, zjawisko, o którym głośno mówi się dopiero od kilku lat, chociaż samo w sobie nowe nie jest. W „Kodeksie pracy” mobbing, czyli uporczywe i długotrwałe nękanie pracownika, mające na celu jego zastraszenie, wpędzenie w poczucie niższości i odizolowanie od zespołu, figuruje dopiero od 10 lat. Rocznie do sądów trafia kilkaset pozwów z powodu mobbingu w miejscu pracy, jednak niewielka liczba spraw rozstrzyganych na korzyść pracownika (dane z bazy statystycznej Ministerstwa Sprawiedliwości) świadczy o tym, jak trudne są to sprawy i jak negatywnie odbijają się na psychice pracowników.

Warunki pracy

Temperatura w pomieszczeniu, obecność intensywnych zapachów, natężenie hałasu w miejscu pracy – są to czynniki związane z charakterem pracy i usytuowaniem siedziby firmy. Dla wrażliwszych osób lub w razie wyjątkowego nasilenia mogą wywoływać poczucie dyskomfortu i również wpływać na nasilenie stresu zawodowego.

W przypadku kosmetyczek te czynniki nie mają istotnego znaczenia, chociaż na przykład stylistki paznokci mogą narzekać na zapachy lakierów, zmywaczy i innych produktów używanych podczas pracy.

Niepewność własnych kompetencji

Ten czynnik może wydawać się błahy, ale potrafi bardzo negatywnie odbić się na nastawieniu pracownika. Zwłaszcza gdy charakter pracy, polecenia przełożonych lub sposób komunikowania się ze współpracownikami sprawiają, że pracownik nie ma jasności co do zakresu własnych obowiązków i akceptowanego sposobu ich wypełniania. W takim przypadku to do niego należy inicjatywa, żeby powiedział o swoich odczuciach i o potrzebie otrzymywania zrozumiałych poleceń oraz informacji zwrotnej ze strony współpracowników i szefa na temat jego pracy. Okresowe podsumowania i oceny to metoda stosowana w większych przedsiębiorstwach, ale i w mniejszych może odegrać pozytywną rolę, służąc nie tylko oszacowaniu wydajności pracowników, ale też dając im jasny sygnał o tym, jak odbierana jest ich praca.

Jakie to ma znaczenie

Wiadomo, że lekki stres jest mobilizujący i w istocie pozytywny. Udowodniono, że zwiększa liczbę połączeń między neuronami, przyczyniając się do podniesienia poziomu inteligencji. Jednak nadmierny stres nie wpływa dobrze na jakość pracy. Zestresowany pracownik zaczyna chorować, jest nieobecny w pracy, a nawet jeśli nie przebywa na zwolnieniu, jego zdolności poznawcze i intelektualne są znacznie obniżone. Zwiększa się jego skłonność do irytacji, zmniejsza za to umiejętność koncentrowania się.

Niektóre przedsiębiorstwa rozumieją, że w komfort pracy personelu warto dbać i warto inwestować w sposoby zapobiegania nadmiernemu stresowi, bo przekłada się to na jakość pracy pracowników. Niestety, takich firm jest zdecydowanie mniej. Większość z nich zdaje się nie dostrzegać faktu, że dużo korzystniejsze pod każdym względem jest dbanie o zatrudnionych ludzi niż rekrutacja i szkolenie nowych.

Jeśli firma decyduje się jednak na wspieranie swoich pracowników w walce z nadmiernym stresem, robi to na przykład poprzez zapewnianie im rozrywek w postaci aktywności fizycznej, wspólnych wyjazdów integracyjnych, prezentów umożliwiających atrakcyjne spędzanie czasu (na przykład dopłat do karnetów na zajęcia sportowe). Drugim sposobem – który wydaje się o wiele wartościowszy i dający długotrwałe efekty – jest zwrócenie uwagi na występujące czynniki stresogenne i w miarę możliwości wyeliminowanie ich. Kluczowa jest tu rola przełożonych i ich gotowości do rozmów z pracownikami, interwencji w razie konfliktów i umożliwienia zmiany warunków. Warto rozważyć także okresowe szkolenia dla pracowników z udziałem trenerów i psychologów, którzy przekażą wiedzę na temat sposobów radzenia sobie ze stresem.

Dorota Bury