Menopauza

Średni wiek, w którym zaczyna się menopauza, to obecnie 50 lat. Jeśli przekwitanie zacznie się przed 40. rokiem życia, mówi się o przedwczesnej niewydolności jajników (może być ona wywołana zaburzeniem pracy podwzgórza i przysadki mózgowej). Zastępcza terapia hormonalna jest wtedy najczęstszym zaleceniem. Jeśli zostaje wdrożona, późniejsza terapia hormonalna w czasie menopauzy jest przepisywana tylko pod pewnymi warunkami.

Czym jest menopauza

Menopauza (okres przekwitania, klimakterium) jest poprzedzona fazą charakteryzującą się pewnymi objawami, które wynikają z zaburzeń pracy jajników pojawiających się w okresie poprzedzającym całkowite ustanie cyklu miesięcznego. Faza ta, nazywana premenopauzą, zaczyna się około 40. roku życia, różnie u poszczególnych kobiet. W okresie premenopauzy dominującym objawem są zaburzenia cyklu miesięcznego.

Niektóre znaki są charakterystyczne dla hiperestrogenizmu (nadmiaru estrogenów). Mogą pojawiać się: bolesność sutków, nerwowość, przybieranie na wadze lub wzdęcia. Konsekwencją hipoestrogenizmu (niedoboru estrogenów) są z kolei uderzenia gorąca, które wiele osób kojarzy z menopauzą. Ten stan niedoboru estrogenów może mieć mocny wpływ na jakość życia kobiet, zaburzając ich libido i negatywnie odbijając się na samopoczuciu psychicznym. Terapia w okresie premenopauzy opiera się na podawaniu preparatów z progesteronem.

Kiedy zaczyna się menopauza, charakteryzuje się ona całkowitym ustaniem cyklu menstruacyjnego. Następuje to około 50. roku życia, ale może też zacząć się w okolicy czterdziestki. W takim przypadku mamy do czynienia z przedwczesną niewydolnością jajników. Diagnoza menopauzy możliwa jest po stwierdzeniu utrzymującego się co najmniej 12 miesięcy braku miesiączki. Niedobór estrogenu następujący wskutek wyczerpania potencjału produkcyjnego jajników jest odpowiedzialny za wiele objawów typowych dla menopauzy.

Objawy towarzyszące

W okresie menopauzy kobiety zgłaszają się do lekarza z powodu: nietypowego skrócenia cyklu miesięcznego, pojawienia się na przemian cykli bardzo długich i normalnych, czasami krwotocznych, cykli o nietypowym okresie trwania, krwawień bardzo skąpych albo przeciwnie – bardzo obfitych, nietypowego krwawienia z dróg rodnych przed pojawieniem się miesiączki. Tym objawom towarzyszą jednak inne. Można zauważyć bóle głowy, przybieranie na wadze, bóle piersi, mrowienie w dystalnych częściach kończyn górnych i dolnych.

Kiedy menopauza już trwa, to znaczy kiedy ustaną miesiączki, powody wizyt u lekarza zmieniają się i często są to objawy bardziej dokuczliwe: uderzenia gorąca połączone z obfitym nocnym poceniem, zawroty głowy, nadciśnienie tętnicze, powikłaniem zmian związanych z menopauzą bywa też osteoporoza.

Objawy

Ogół objawów, które są wynikiem hipoestrogenizmu, składa się na tzw. zespół klimakteryjny. Są to odzwierciedlenia zmian fizycznych i psychicznych, które zachodzą w ciele w okresie menopauzy. Zależnie od nasilenia i czasu trwania tych zaburzeń zespół ten ma mniejszy lub większy wpływ na jakość życia. Niektóre kobiety narzekają na przybieranie na wadze. Te kilka dodatkowych kilogramów często połączone jest z odczuciem ciężkości nóg i wrażeniem opuchlizny na całym ciele.

Uderzenia gorąca są również częste u kobiet w okresie menopauzy. Nasilają one jeszcze bardziej nieprzyjemne odczucia fizyczne i pogłębiają dyskomfort z nimi związany. Pojawiają się szczególnie w nocy, wraz z wrażeniem fali ciepła wznoszącej się od tułowia w kierunku głowy. Dochodzi do wzmożonego pocenia, które zmusza do odkrywania się, a kiedy skóra zaczyna odczuwać chłód – do ponownego przykrywania się, często w odstępie kilku minut. Negatywnie odbija się to na jakości snu. Tym zaburzeniom wazomotorycznym sprzyjają silne emocje i wzrost temperatury otoczenia.

Innym objawem jest uczucie silnego zmęczenia. Jest to zarówno zmęczenie fizyczne, jak i psycho-emocjonalne, mogące przechodzić nawet w stany depresyjne. Wiele objawów neuropsychicznych, takich jak niepokój, bezsenność, spadek libido i zaburzenia koncentracji, dodatkowo zwiększa dyskomfort psychiczny.

Wreszcie dochodzą objawy skórno-śluzówkowe i zmiany w wyglądzie przydatków skóry. Dużym problem jest suchość pochwy, która powoduje ból podczas stosunków, a ponadto sprzyja infekcjom. Skóra zmienia się w dotyku, staje się pofałdowana i traci elastyczność z powodu zmniejszenia grubości naskórka. Dlatego nie zaleca się stosowania agresywnych kosmetyków i detergentów, a poleca się używanie substancji nawilżających.

Poza przybieraniem na wadze w okresie menopauzy można również zauważyć zmieniony rozkład tkanki tłuszczowej. Zbiera się ona szczególnie w okolicy brzucha, mniej zaś na udach i pośladkach. Prowadzi to do zmiany sylwetki, która traci typowo kobiece wcięcia.

Konsekwencje

Ponieważ podczas menopauzy nie można już liczyć na ochronę ze strony estrogenów (chronią one układ krążenia i serce), ryzyko chorób sercowo-naczyniowych rośnie i kobiety w okresie przekwitania dorównują pod tym względem mężczyznom. Czynniki sprzyjające zachorowaniu to: palenie tytoniu, nadwaga, siedzący tryb życia i przypadki takich chorób w rodzinie. Można zauważyć szczególnie wzrost stosunku obwodu pasa do obwodu bioder, poziomu cholesterolu LDL i ciśnienia tętniczego.

Niedobór estrogenów sprzyja również osteoporozie. Następuje naturalny w tym okresie proces demineralizacji kości, który postępuje z wiekiem. Częste są złamania szyjki kości udowej i kręgów kręgosłupa.

Badania lekarskie

Lekarz powinien przeprowadzić kompletny wywiad, zbadać palpacyjnie piersi w poszukiwaniu guzków mogących być objawem nowotworu (pięćdziesiątka jest okresem, kiedy szczególnie często diagnozuje się tę chorobę). Powinien zbadać również brzuch i narządy rodne, za pomocą USG sprawdzić dokładnie stan jajników, z kolei mammografia jest badaniem zalecanym, nawet jeśli w badaniu palpacyjnym nie wykryto żadnych zmian.

Terapia i postępowanie w przypadku menopauzy

Terapia hormonalna jest zalecana tylko wtedy, gdy zaburzenia klimakteryjne mocno wpływają na jakość życia kobiety. Stosowana jest w małych dawkach i w krótkim okresie, pod ścisłą kontrolą lekarską. Łagodzi ona objawy związane z menopauzą, zapobiega również demineralizacji kości, dzięki czemu chroni przed złamaniami, które są bardzo groźne dla kobiet po sześćdziesiątce. Jest terapią skuteczną w przypadku niektórych zaburzeń charakterystycznych dla tego etapu życia. Łagodzi uderzenia gorąca, suchość pochwy i nocne pocenie. Z drugiej strony, jak większość leków, ma działania niepożądane. Dlatego lekarz zaleca stosowanie jej przez krótki czas, nieprzekraczający dwóch lub trzech lat.

Metody alternatywne stanowią uzupełnienie leczenia medycznego i również łagodzą skutki menopauzy. Są to: akupunktura, homeopatia, osteopatia i wiele innych metod. W terapiach tego rodzaju chodzi o ulżenie pacjentkom w opisanych wyżej dolegliwościach i zapewnienie im dobrego samopoczucia fizycznego oraz psychicznego.

Pomoc ze strony kosmetyczki

Kosmetyczka przyjmująca kobiety w okresie menopauzy może służyć im pomocą i radą w sprawach związanych głównie ze stanem skóry, paznokci i włosów, a także sylwetki. Wielką ulgą dla kobiet w tym wieku są wszystkie zabiegi i kosmetyki poprawiające nawilżenie i natłuszczenie skóry. Warto też skupić się na modelowaniu sylwetki, żeby ograniczyć narastanie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Wymaga to od klientki współpracy, ponieważ żaden zabieg nie pomoże, jeśli będzie ona stosowała nieprawidłową dietę.

Wszelkie wsparcie w postaci edukacji również jest wielce pomocne. Należy poinformować klientkę o tym, co dzieje się z jej ciałem, czym jest to spowodowane i do czego prowadzi, a także jak sobie radzić z negatywnym skutkami tych zmian..

dr Florent Amsallem